Wie maakte de eerste beelden van de vuurwerkramp?

Zijn beelden van de vuurwerkramp in Enschede gingen de hele wereld over. Nu is Danny de Vries burgemeester van Oudewater. En ja, die twee dingen hebben met elkaar te maken.

Neem ons even mee naar het Enschede van zaterdag 13 mei 2000. Je was verslaggever voor de lokale omroep RTV Oost, maar je zou eigenlijk niet werken die middag. 
Het was een bijbaantje, bij de radio. Door de week studeerde ik communicatie aan de Universiteit Twente. Bij RTV Oost had ik ’s ochtends bureauredactie en ’s middags zou ik een collega vervangen. Die maakte een tv-programmaatje waarin hij op pad ging met een Video8-camera en passanten interviewde. Lijn Oost heette het.

Op een gegeven moment werd je gebeld door een vriend. Wat zei die?
Ik had tussen Hengelo en Enschede in de bus gezeten om interviews te draaien met passagiers. Om even over half drie zat ik thuis op de bank, in het centrum van Enschede, om te kijken of ik alles goed had opgenomen. Toen ging de telefoon: een vriend had ergens een paar vuurpijlen omhoog zien gaan. Misschien was het nieuws. Dus ik stapte in de auto, nam voor de zekerheid die camera mee en reed naar het opslagterrein van S.E. Fireworks, aan de Tollensstraat in de wijk Roombeek. Zoals altijd was Marcel van Nieuwenhoven als eerste aanwezig.

Hij was een videojournalist met wie ik bevriend was en degene aan wie ik mijn boek Brief aan Marcel heb opgedragen. Via een poort kon je het ommuurde bedrijfsterrein op, waar brandweermannen containers aan het blussen waren.

Ik ben er niet heengegaan.

Ik wilde niet in de weg lopen, en wat moest ik daar? Als radioverslaggever dacht ik in geluid, niet in beeld. Marcel, zo hoorde ik later, was wél al door die poort gelopen en had zelfs het kantoor van het bedrijf bereikt. Dat bleek het verschil tussen leven en dood.
Even na half vier vonden de twee beruchte en fatale explosies plaats. Waarom bleef jij doorwerken? 
De psycholoog zei later: als je iets overkomt wat je niet begrijpt, ga je door met wat je wel begrijpt. Dus ik bleef registreren, met die camera. Ik heb radioverslagen gemaakt, voor en na de grote knallen. In een ervan hoor je dat ik in paniek ben, met alle chaos om mij heen. Pas na het laatste verslag, nadat ik alles had verteld, werd ik slachtoffer.

Toen kon ik niet meer helder denken. Ik heb urenlang door Roombeek gedoold, zonder te weten waar ik was. Ik heb een auto aangehouden voor mensen die naar het ziekenhuis moesten en dacht niet aan mezelf. De dag erna wist ik niet waar Marcel was, die bleef een week vermist.

En ik kon niks meer: niet werken, niet studeren.

Verkeerde je in shock?
Ik vond van niet, maar mijn vrienden hebben mij op een gegeven moment onder valse voorwendselen voor de deur van de psycholoog afgezet. Twee maanden na de ramp begon ik in een soort dagboek alles op te schrijven wat ik had beleefd, waardoor ik het kon loslaten. Uiteindelijk ben ik anderhalf jaar lang bezig geweest met de verwerking. Ik realiseerde me hoeveel geluk ik had gehad. Ik heb zoveel tijd verloren.

Wat denk je als je je videobeelden terugziet? Ze zijn overal ter wereld uitgezonden. Ik voelde mij ontzettend schuldig over die beelden. Na de ramp heb ik geprobeerd om er een positieve draai aan te geven: het geld dat wordt betaald voor gebruik van de beelden schenk ik aan goede doelen. Aan een dierenhotel, gehandicapte kinderen in Hengelo of mensen die zich inzetten tegen kanker. In totaal zal het gaan om ruim een ton. Zo kan ik toch nog een bijdrage leveren.

Denk je nog vaak terug aan de vuurwerkramp?
Totdat ik vorig jaar Brief aan Marcel schreef, was ik er geregeld mee bezig. Ik wilde iets doen met dat dagboek van mij, maar wist niet wat. En toen kwam corona. Ik zag zoveel parallellen met de vuurwerkramp. Als je na de ramp Roombeek binnen wilde, moest je beschermende kleding dragen en een mondkapje op. Evenementen werden afgelast, net als toen in Enschede. De wereld stond opeens stil. Tijdens de intelligente lockdown dacht ik: ik ga niet opnieuw anderhalf jaar van mijn leven verliezen.

Dus je besloot om burgemeester te worden? 
Aan het eind van het boek schrijf ik: ‘Ik heb helder voor ogen wat ik verder wil gaan doen.’ Dat ik net een sollicitatie naar de functie van burgemeester van Oudewater had verstuurd, zette ik er niet bij. En nu zit ik op die plek, sinds november vorig jaar.

Valt er dan een directe lijn te trekken van de vuurwerkramp naar je burgemeesterschap? 
Volgens mijn moeder wilde ik twee dingen worden toen ik klein was: journalist en burgemeester. Dus kennelijk zat het er al in. Maar door de vuurwerkramp ben ik mijn leven anders gaan indelen. De meeste mensen staan rond hun veertigste stil bij de vraag: wat wil ik? Ik ben daar al vanaf mijn 26ste heel bewust mee bezig. Ik wilde eerst leren, vervolgens hard werken en geld verdienen en dan, na mijn 45ste, het roer omgooien. Mensen helpen, iets teruggeven aan de maatschappij. Nou, het roer is afgelopen jaar behoorlijk omgegaan. Ik ben geen ondernemer meer (De Vries had een eigen adviesbureau, red.),maar burgemeester namens het CDA. Ik woon niet meer in mijn vorige woonplaats Rotterdam, maar in Oudewater. Ik heb een nieuwe carrière gekozen.

Neem je ervaringen uit Enschede mee naar je huidige functie?
Sinds die 13de mei zie ik elke dag als een cadeautje. Het leven is veel te kort. Ik kijk dan ook op een andere manier naar corona. Niet dat ik er blij van word, integendeel, maar ik probeer te zien wat er wél mogelijk is. Om mijn gemeente te leren kennen, loop ik veel rondjes door de stad. Zo ontmoet ik inwoners die hun hondje uitlaten of hun ramen aan het wassen zijn, met wie ik intensieve gesprekken voer over wat hen bezighoudt. Zonder de gebruikelijke opsmuk van een zaaltje met een officiële ontvangst en vlaggetjes. Dit hoeft geen verloren tijd te zijn, dat heb ik van de ramp geleerd. Door alles wat ik beleefd heb, voel ik me een compleet mens, waardoor ik denk dat ik het burgemeesterschap op de juiste manier kan invullen. De tijd zal het leren. Ik zit pas in mijn tiende week.