Rijangst overwinnen: zo krijg je weer vertrouwen achter het stuur

Rijangst: bijna een miljoen mensen in Nederland hebben er last van. Hoe kun je deze angst overwinnen?

'Als ik een jaar geleden de auto in had gemoeten, had ik er de nacht ervoor wakker van gelegen', aldus Titia Hoogendoorn in De Nieuws BV over haar rijangst. In de periode dat ze hier last van heeft, is ze tijdens het rijden constant bezig met mogelijk gevaar. 'Vooral ook met wat er fout had kúnnen gaan', legt ze uit. 'Dus dat ik ergens voorbijreed en dacht: ik had nu net deze persoon aan kunnen rijden.' Op een gegeven moment durfde Titia niet meer achter het stuur te gaan zitten. Hoe meer ze het autorijden ging vermijden, hoe groter haar angst werd.

Rijangst kent veel vormen. Sommige mensen durven helemaal geen auto meer te rijden. Andere mensen kunnen angst ervaren bij (het idee van) rijden door een tunnel, langs het water of over snelwegen. Zelfs het rijden tussen twee vrachtwagens kan spanning oproepen.

'Er zit veel schaamte op rijangst', vertelt rijangst-coach Johanna van Zwol in Jan-Willem Start Op!. 'Mensen denken: "Maar je moet toch zo de auto kunnen pakken? Dat hoort er toch bij?"' Ook Titia herkent het onbegrip voor rijangst. 'Ik denk dat er een soort cultuur is dat als je zegt dat je rijangst hebt, mensen het niet begrijpen. Als je eenmaal durft te rijden, snap je niet waarom andere mensen bang zijn om te rijden.'

Volgens Van Zwol worden mensen met rijangst vaak onder druk gezet door hun omgeving om zich ‘gewoon’ over hun angst heen te zetten. Maar zo gemakkelijk is dat niet. Wie met rijangst kampt, vermijdt juist de situaties die spanning oproepen. Ga je toch de weg op, dan gebeurt dat vaak met veel zenuwen. Dan is er vaak sprake van 'angst voor angst', legt Van Zwol uit: 'De angst voor het gevoel dat het je kan opleveren, op het moment dat je de snelweg niet op durft en toch gaat, dat je bang bent dat je helemaal in paniek raakt. Dat je bang bent dat je gek wordt en de controle verliest.'

Heb je last van rijangst? Dan is het allereerst belangrijk om te achterhalen waar die angst vandaan komt. Misschien heb je een ongeluk meegemaakt, of ervaar je in het dagelijks leven claustrofobie, waardoor rijden door tunnels of over bruggen benauwend aanvoelt.

Is jouw angst bijvoorbeeld gericht op snelwegen? Dan kan het helpen om die angst stap voor stap aan te pakken. Maar een drukke snelweg kan in het begin nog wat te veel van het goede zijn. Van Zwol raadt aan om juist op rustige momenten te oefenen: 'Rijd eens op zondagochtend rustig naar een afslag of een benzinepomp (...). Zo stel je jezelf in hele kleine stapjes weer bloot aan het verkeer.'

Het kan helpen om een buddy mee te nemen: iemand met wie je kunt praten, die je ondersteunt en je aanmoedigt onderweg. Van Zwol benadrukt hoe belangrijk het is om positieve ervaringen op te doen. 'Mensen voelen soms doodsangst, maar ze gaan niet dood op die weg. Hoe meer succes daaroverheen komt, hoe vrijer ze zich ook gaan voelen.'

Ook Titia overwon uiteindelijk haar rijangst. 'Ik verzon kleine opdrachtjes voor mezelf en ik ging doen wat ik wél durfde. Ik moest een aantal keer per week met de auto gaan rijden, maar ik ging niet de snelweg op.' Verder had Titia veel baat bij therapie. 'Ik denk dat het helpt om bepaalde gedachtes te weerleggen met een therapeut. Ik kwam er ook achter dat het veel te maken heeft met een bepaalde zelfverzekerdheid en dat bouw je op, door gewoon te doen.'

Soms lukt het niet om rijangst op eigen kracht te overwinnen. In dat geval kan het helpen om een aantal gerichte rijlessen te volgen. In Nederland zijn er rijinstructeurs die zich speciaal richten op rijangst. Ook een psycholoog of coach kan uitkomst bieden. In zo'n behandeling staat de angst zelf centraal, vaak met behulp van de methode 'exposure'. Onder begeleiding stel je je stap voor stap bloot aan de situaties die je normaal vermijdt. Op die manier neemt de angst geleidelijk af.