Staatssecretaris: Invloed betrokken partijen op granulietonderzoek Arcadis was ‘feitencheck’ en ‘gebruikelijk’

Volgens demissionair-staatssecretaris Van Weyenberg hebben betrokken partijen geen invloed kunnen uitoefenen op het Arcadis-rapport over granuliet. Zembla onthulde eerder aan de hand van achterliggende documenten dat Rijkswaterstaat, de provincie, de gemeente en Bontrup allerlei op- een aanmerkingen mochten maken en dat de onderzoekers opvallend veel daarvan overnamen. Hoogleraar integriteit Rob van Eijbergen zei daarover: “Uit de stukken blijkt dat Arcadis veel te dicht op de betrokken partijen zit. Je proeft aan alles dat de onderzoekers het ministerie en andere betrokken partijen erg ter wille willen zijn." In antwoorden op Kamervragen noemt de staatssecretaris deze op- en aanmerkingen nu een “feitencheck” en een “gebruikelijke gang van zaken”.

Volgens Van Weyenberg zijn de opmerkingen overgenomen als “hiervoor naar het oordeel van Arcadis een gegronde reden was en de wijzigingen bijdroegen aan een verbetering van het rapport.” Hij stelt verder dat de gewijzigde teksten “geen afbreuk hebben gedaan aan de onafhankelijke positie van Arcadis en de juistheid van de resultaten en conclusies".

Rob van Eijbergen: "De staatssecretaris gaat niet in op het feit dat deze gang van zaken niet gebruikelijk is. Dat is heel vreemd. En vervolgens verwijst hij naar de onafhankelijkheid van Arcadis. Dat is een drogredenering. De vraag is nou juist hoe onafhankelijk je bent als je complete zinnen weglaat of alinea’s aanpast na opmerkingen van betrokken partijen."

Onderzoeksjournalist Roelof Bosma bij de NieuwsBV over de aanpassingen in het Arcadis-rapport (fragment van 1 juni 2021):

Zembla onthulde ook dat granulietproducent Bontrup de onderzoekers van Arcadis geen toestemming had gegeven om monsters van granuliet te nemen op het bedrijfsterrein in Amsterdam. Toenmalig staatssecretaris Van Veldhoven zette het bedrijf onder druk door in een brief op 26 februari 2021 het bedrijf te verzoeken “in het belang van het onderzoek” Arcadis alsnog monsters te laten nemen. Ze stelde in de brief dat het niet kunnen uitvoeren van steekproeven van granuliet en van het basisgesteente op de locatie in Amsterdam zou kunnen leiden tot “hiaten in het onderzoek”.

Bekijk hieronder de brief die de staatssecretaris naar Bontrup stuurde:

De interventie van de staatssecretaris hielp niet. Bontrup gaf geen toestemming voor de monstername. 

Haar opvolger, demissionair-staatssecretaris Van Weyenberg zegt daarover nu dat na de brief, geen extra druk is uitgeoefend door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. “Arcadis heeft als onafhankelijk en deskundig bureau geconcludeerd dat - gezien de resultaten van het uitgevoerde onderzoek - de noodzaak voor bemonstering op de productielocatie van Bontrup niet meer aanwezig was. Hierdoor was het ook niet nodig om uw Kamer hierover separaat te informeren.”

Lees ook: 'Opmerkelijk: afdeklaag op granuliet mag volgens staatssecretaris uit granuliet bestaan'

Opmerkelijk, vindt hoogleraar integriteit Rob van Eijbergen: “Nu is het opeens zo dat Arcadis het geen probleem vond dat er geen monsters op het terrein van Bontrup genomen konden worden. Als het geen probleem was, waarom heeft staatssecretaris van Veldhoven dan een brief naar Bontrup gestuurd om de onderzoekers van Arcadis toegang tot hun terrein te verlenen?”

De Partij voor de Dieren vraagt de demissionair-staatssecretaris om een nieuw onderzoek naar granuliet in Over de Maas uit te laten voeren waarbij “wel in volledige openheid onderzoek gedaan kan worden”. Van Weyenberg wijst dat verzoek af en geeft als uitleg dat Arcadis als onafhankelijke en deskundige partij al een omvangrijk onderzoek heeft uitgevoerd. Volgens Van Weyenberg is granuliet daarmee “grondig onderzocht”. De demissionair-staatssecretaris zegt dat Arcadis tot de conclusie is gekomen dat granuliet geen negatieve effecten heeft voor mens en milieu en dat “granuliet voldoet aan de schoonste kwaliteitsklasse grond”. 

Dat is opmerkelijk omdat Arcadis geen onderzoek heeft gedaan naar de vraag of granuliet als grond gedefinieerd kan worden. 

Arcadis schrijft daarover in het onderzoeksrapport: 

“Dit review-onderzoek richt zich nadrukkelijk niet op de vraag of granuliet moet worden gedefinieerd als grond. De besluitvorming en lopende procedures hebben dan ook geen relatie met dit review-onderzoek.”

Kijk de uitzending terug over de granulietstort in Over de Maas:

Rectificatieverplichting Zembla 

De Rechtbank Den Haag heeft bij vonnis van 31 augustus 2022 geoordeeld dat Zembla onrechtmatig (want niet met de van Zembla te verwachten zorgvuldigheid) tegenover het bedrijf Graniet Import Benelux (ook handelend onder de naam Bontrup) heeft gehandeld door de door Gustaaf Biezeveld gedane uitspraken over het opzettelijk plegen van strafbare feiten door het bedrijf Bontrup in de uitzending van 6 februari 2020 op te nemen. Dit echter zonder voldoende feitelijke basis en op de ongenuanceerde en onvoorwaardelijke wijze zoals Zembla dat toen heeft gedaan. De rechtbank Den Haag heeft BNNVARA / Zembla bevolen deze rectificatie te plaatsen.