Inspectie waarschuwde Rijkswaterstaat al in 2018 om geen granuliet te storten

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft Rijkswaterstaat al in 2018 gewaarschuwd om geen granuliet te storten in water. Dat blijkt uit een advies van de ILT aan Rijkswaterstaat dat Zembla in handen heeft na een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur. 

De Inspectie schrijft dat ‘in het kader van milieubelang, de flora en fauna onder water, dient te worden voorkomen dat granuliet wordt toegepast in verschillende voormalige zandputten.’ Daarnaast concludeert de ILT dat de producent van het granuliet, Graniet Import Benelux, in overtreding is door granuliet aan te bieden zonder geldig certificaat. De erkenning van het certificaat zou daarom volgens de Inspectie moeten worden ingetrokken.

Graniet Import schakelde advocaat in
Aanleiding voor het advies van de Inspectie in november 2018 is de dan voorgenomen stort van granuliet in de Honswijkerplas, een voormalige zandwinput in de provincie Utrecht. Vergunningverleners van Rijkswaterstaat weigerden de toepassing, waarna Graniet Import een advocaat inschakelde om toch toestemming af te dwingen. Vervolgens vroeg Rijkswaterstaat om advies aan de Inspectie, die oordeelde dat het granuliet ‘terecht is geweigerd’.

Zembla onthulde begin dit jaar dat de top van Rijkswaterstaat de stort van granuliet in natuurplas Over de Maas er doorheen drukte. Daarmee gingen de topambtenaren niet alleen in tegen de eigen vergunningverleners en handhavers, maar ook tegen de raad van andere deskundigen en een expertteam dat de overheid adviseert.

Nooit met de Kamer gedeeld
Nu blijkt dus dat ook de Inspectie adviseerde tegen het gebruik van granuliet in het water én daarnaast oordeelde dat het gebruikte certificaat ongeldig is. Dat is opvallend, omdat staatssecretaris Stientje van Veldhoven de Kamer eerder dit jaar liet weten dat volgens de Inspectie ‘het bestaande certificaat voor granuliet nog kan worden gebruikt’. Het advies van de Inspectie uit 2018 heeft ze nooit met de Kamer gedeeld.

Oud-milieuofficier van Justitie Gustaaf Biezeveld: “Het versterkt mijn vermoeden dat de betrokken bewindslieden de Tweede Kamer niet juist en volledig hebben geïnformeerd.”
GroenLinks-Kamerlid Suzanne Kröger: “Iedere keer komen er nieuwe stukken boven tafel waaruit blijkt dat er al heel lang zeer veel twijfels zijn over de granulietstort. Waarom zijn al deze argumenten aan de kant geschoven, en wil de staatssecretaris per sé dat de stort door gaat? Wat speelt hier? De staatssecretaris moet nu de stort stil leggen, volledig transparant zijn, zodat dit tot op de bodem uitgezocht kan worden.“

Geen grond, maar bouwstof
Volgens staatssecretaris Van Veldhoven mag granuliet in het water toegepast worden omdat het grond is. Inmiddels wordt 750.000 ton granuliet in de natuurplas gestort. Maar in het advies concludeert de Inspectie dat granuliet geen grond is, maar een bouwstof. Dit is cruciaal omdat het niet is toegestaan om bouwstoffen te gebruiken in projecten zoals Over de Maas.

Forensisch onderzoeker Ton Diepeveen: ‘‘Dit advies van de Inspectie is dodelijk voor de geloofwaardigheid van de staatssecretaris. Hoe is het mogelijk dat dit keiharde juridische advies destijds aan de kant is geschoven?”

SP-Kamerlid Cem Lacin: “Dat Rijkswaterstaat en het ministerie van I&W adviezen van deskundigen negeren is al erg genoeg, maar dat ook een juridisch advies van ILT niet wordt opgevolgd is ernstig.”

Reactie ILT
De ILT gaat niet in op vragen van Zembla over hun advies aan Rijkswaterstaat. Wel laat de ILT weten dat het advies een ‘opvatting naast andere opvattingen’ is. Daarnaast verwijst de ILT naar de brief van de minister en herhaalt dat granuliet door het ministerie is bestempeld als grond. Daarom accepteert de Inspectie het huidige certificaat, in afwachting van de nieuwe richtlijn die nu wordt ontwikkeld.

Staatssecretaris Van Veldhoven deed het juridisch advies van ILT af als  een "interne notitie", een mening van een enkele medewerker van ILT. Het eindoordeel van het ILT was volgens haar dat granuliet als grond kan worden beschouwd. Dat zei ze dinsdag in het Kamerdebat over de granulietstort. In datzelfde debat zei ze dat de Inspectie aan Zembla om rectificatie heeft gevraagd. Uit de mailwisseling tussen Zembla en ILT blijkt dat dit onjuist is. 

Lees het juridisch advies over granuliet:

Rectificatieverplichting Zembla 

De Rechtbank Den Haag heeft bij vonnis van 31 augustus 2022 geoordeeld dat Zembla onrechtmatig (want niet met de van Zembla te verwachten zorgvuldigheid) tegenover het bedrijf Graniet Import Benelux (ook handelend onder de naam Bontrup) heeft gehandeld door de door Gustaaf Biezeveld gedane uitspraken over het opzettelijk plegen van strafbare feiten door het bedrijf Bontrup in de uitzending van 6 februari 2020 op te nemen. Dit echter zonder voldoende feitelijke basis en op de ongenuanceerde en onvoorwaardelijke wijze zoals Zembla dat toen heeft gedaan. De rechtbank Den Haag heeft BNNVARA / Zembla bevolen deze rectificatie te plaatsen.