Europees verbod voor kunstgrasvelden met rubberkorrels

Rubberkorrels in kunstgrasvelden mogen in de toekomst niet meer gebruikt worden. Dat besloot de Europese Commissie deze week. De minuscule plasticdeeltjes breken niet af. Ze komen terecht in de natuur, hopen zich op in de voedselketen en kunnen zo de gezondheid van mens en dier schaden.  

De discussie over de gezondheidsrisico’s van sporten op kunstgras met rubberkorrels laaide in Nederland en internationaal op na de Zembla-uitzending ‘Gevaarlijk Spel’ uit oktober 2016. Over de rubberkorrels die zo'n veld soepeler en zachter moeten maken, sloegen bodemdeskundigen en bezorgde voetbalouders in de uitzending en ook in de jaren daarna meermaals alarm. De korrels zijn gemaakt van vermalen oude autobanden en bevatten verschillende kankerverwekkende stoffen (PAK’s) en zware metalen als zink en kobalt.

De uitzending leidde tot Kamervragen en politiek debat. Tientallen voetbalclubs besloten tijdelijk te stoppen met voetbal op kunstgras en vele andere clubs vervingen hun oude velden voor nieuwe velden met een andere samenstelling.

Het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) kondigde in 2020 al aan rubbergranulaat op kunstgrasvelden te willen verbieden. Het dagelijks bestuur van de EU heeft nu besloten microplastics in kunstgrasvelden over acht jaar niet langer toe te staan. De korrels uit rubbergranulaat vallen onder microplastics. Dat zijn plastic deeltjes die kleiner zijn dan 5 millimeter. Eigenaars krijgen de komende acht jaar de tijd om alternatieven te vinden.

In de Zembla-uitzending ‘Tot op de bodem’ uit 2017 bleek naast de gezondheidsrisico's ook dat de bodem onder verschillende kunstgrasvelden in Nederland verontreinigd is doordat rubberkorrels van de velden geraken en in de bodem terechtkomen.

Sinds de uitzending uit 2017 lopen in Nederland de laatste jaren meerdere rechtszaken tegen gemeenten over sportvelden met rubbergranulaat. Die gaan over het beheer van kunstgrasvelden, omdat de beheerders ervoor verantwoordelijk zijn dat de korrels niet van een veld geraken en zo de bodem en omgeving verontreinigen. De Raad van State deed daar meermaals uitspraak over. Onder andere in Zwolle, Katwijk, Putten, Ermelo, Ede, Bergen op Zoom, Leeuwarden en Alphen aan den Rijn moet de gemeente opnieuw kijken naar handhaving rond sportvelden om verspreiding van de rubberkorrels tegen te gaan.

Het Europese verbod richt zich op producten waaraan microplastics worden toegevoegd. Zo mag glitter van kunststof in cosmetica al over twintig dagen niet meer gebruikt worden. Ook scrubbolletjes in verzorgingsproducten worden verboden. Voor andere toepassingen in cosmetica of bijvoorbeeld wasmiddelen gunt de commissie fabrikanten wat langer respijt. Industrieel gebruik van microplastics zoals in de bouw blijft buiten het verbod.