‘Diepe plassenbeleid te veel gericht op economie’ zegt Kuijken over granulietkwestie

Er is volgens voormalig topambtenaar Wim Kuijken gelobbyd en druk uitgeoefend door het bedrijf GIB en Halbe Zijlstra. Daar is op directieniveau bij Rijkswaterstaat aandacht aan besteed. Handhavers van Rijkswaterstaat hebben vervolgens druk vanuit het management ervaren en in een geval is daar melding van gedaan. Maar de druk en lobby van Zijlstra en GIB hebben volgens Kuijken niet de doorslaggevende rol gespeeld bij het besluit om granulietstort in Over de Maas toe te staan, zo zei hij vandaag in een Kamercommissie.

Wim Kuijken, voormalig topambtenaar op onder andere het voormalige ministerie van Verkeer en Waterstaat, gaf vandaag toelichting aan Kamerleden over zijn rapport over de granulietkwestie. Hij deed onderzoek naar de kwestie op verzoek van de huidige staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, Stientje van Veldhoven.

In het rapport en ook vandaag in de toelichting zegt Kuijken aan de ene kant dat het huidige stelsel niet goed is en dat ‘het een understatement is dat de granulietzaak geen schoonheidsprijs verdient’, maar aan de andere kant stelt Kuijken dat er juridisch niets verkeerds is gegaan: “Het stelsel maakt mogelijk dat dit gebeurt.”

Opvallende uitspraken
Kuijken deed tijdens de beantwoording van de vragen van Kamerleden een aantal opvallende uitspraken. Zo beweerde hij in eerste instantie dat de inspectie Leefomgeving en Transport in 2013 één keer heeft gekeken na een melding of er een probleem was met de toepassing van granuliet als grond en dat toen geen overtreding is geconstateerd. SP-Kamerlid Lacin haalde daarop een juridisch advies van de inspectie uit 2018 aan waarin juist over granuliet wordt gezegd ‘niet storten’. Kuijken nuanceert vervolgens zijn eigen woorden en zegt: “U heeft gelijk. Er zijn twee geluiden uit de inspectie te detecteren in mijn rapportage en dus ook in de werkelijkheid.”

Kuijken over Zembla
De voormalig topambtenaar noemde het ‘opvallend’ dat Zembla volgens hem geen aandacht heeft besteed aan zijn rapport. Maar dat klopt niet. Zembla heeft de afgelopen maanden veelvuldig contact gehad met de secretaris van Kuijken en ook een keer met Kuijken zelf gesproken. Het rapport zou aanvankelijk vóór het zomerreces gepubliceerd worden, maar dit gebeurde uiteindelijk pas eind september op een vrijdagavond. Zembla heeft het rapport meteen bestudeerd en aan deskundigen voorgelegd en er de maandag erna een artikel over geplaatst.

Flocculant en drinkwaterbedrijven
Kamerlid Erik Ziengs van de VVD vroeg Kuijken of er onderzoeken bekend zijn waaruit blijkt dat flocculant - de chemische stof die aan granuliet wordt toegevoegd - gevaarlijk is. Hij zei daarbij dat flocculant ook door drinkwaterbedrijven wordt gebruikt. Drinkwaterbedrijven gebruiken flocculant omdat het een bindmiddel is dat zich ook aan vervuiling hecht. Daardoor kunnen drinkwaterbedrijven vervuiling makkelijker uit het water halen. De vervuiling en het flocculant worden er dus uiteindelijk uitgefilterd en komen niet in ons drinkwater terecht.

Kuijken legde dat onderdeel van de vraagstelling van Kamerlid Ziengs niet uit, maar antwoordde dat hij geen rapporten is tegengekomen waaruit blijkt dat de chemische stof gevaarlijk is. Maar de discussie is volgens Kuijken dat er onzekerheid is over de vraag of flocculant onder water op lange termijn negatieve gevolgen kan hebben. “Een aantal mensen heeft gezegd: het voorzorgsbeginsel vraagt om dat (het storten van granuliet in een plas, red.) niet te doen. Dat is de stand die ik heb weergegeven.”

Ecologie komt achteraan bij plassenbeleid
In een aanbeveling in het rapport zegt Kuijken: “Het diepe plassenbeleid is mijns inziens nu te veel gericht op het economische verdienmodel van verdiepen en verondiepen. Er moet meer aandacht zijn voor de ecologie.” Die uitspraak lichtte hij vandaag in de Kamercommissie toe. “Ik vind als je dit soort projecten doet en daar doe ik een aanbeveling over, ik heb die ervaring als Deltacommissaris ook, dan is het verstandig om met partijen van begin af aan om tafel te zitten en te zeggen: ‘hoe gaan we dat hier doen?’ En met de burgers daarover te communiceren. Het is een groot ruimtelijk project waar geld verdiend wordt en dat mag allemaal, maar waar ook mensen wonen en ecologie een rol speelt. Mijn advies is om zowel in het beleid en de manier waarop je dat project doet echt veel beter te organiseren, want hier komt de ecologie echt achteraan.”

Rectificatieverplichting Zembla 

De Rechtbank Den Haag heeft bij vonnis van 31 augustus 2022 geoordeeld dat Zembla onrechtmatig (want niet met de van Zembla te verwachten zorgvuldigheid) tegenover het bedrijf Graniet Import Benelux (ook handelend onder de naam Bontrup) heeft gehandeld door de door Gustaaf Biezeveld gedane uitspraken over het opzettelijk plegen van strafbare feiten door het bedrijf Bontrup in de uitzending van 6 februari 2020 op te nemen. Dit echter zonder voldoende feitelijke basis en op de ongenuanceerde en onvoorwaardelijke wijze zoals Zembla dat toen heeft gedaan. De rechtbank Den Haag heeft BNNVARA / Zembla bevolen deze rectificatie te plaatsen.