De onderste steen boven: ZEMBLA werkt in dossier Trump samen met buitenlandse media

Binnen de samenwerking richt ZEMBLA zich met name op de geldstromen die via Nederland lopen. Ons land blijkt een cruciale rol te spelen in transacties die lijken te duiden op witwaspraktijken. Geld uit Kazachstan komt terecht in Nederlandse brievenbusfirma’s. Een miljoenenlening wordt via een Rotterdams trustkantoor doorgesluisd naar een schimmig bedrijf op Cyprus. Ook reizen we voor het onderzoek naar de VS om bewijzen te verzamelen voor de betrokkenheid van zakenpartners en voormalig medewerkers van Donald Trump.

McClatchy
ZEMBLA werkt samen met een team van McClatchy in het onderzoek naar de miljardenfraude. McClatchy heeft verschillende websites en geeft dertig lokale kranten uit en bereikt daarmee 65 miljoen Amerikanen. Kevin Hall leidt het onderzoeksteam van McClatchy. Hij won samen met andere onderzoeksjournalisten de Pulitzerprijs; de meest prestigieuze Amerikaanse prijs voor journalisten. Hij kreeg de onderscheiding voor zijn rol in de onthullingen rond de Panama Papers.

De omstreden vrienden van Donald Trump: Deel 3 de miljardenfraude

Kijk ook: ' De omstreden vrienden van Donald Trump: Deel 3 de miljardenfraude '

Het onderzoek naar de Panama Papers legde wereldwijd enorme belastingfraude en – ontwijking bloot. "Een van de dingen die het onderzoek naar de Panama Papers ons allemaal heeft geleerd is dat samenwerken goed is… Je kunt een groot verhaal verslaan dat je alleen nooit goed zou kunnen onderzoeken." In een tijd waarin nieuws een minder lucratieve business is geworden, moeten journalisten met minder middelen hun verhalen zien te maken. Samenwerken is daarom volgens Hall essentieel:

‘Het is net een puzzel’
In de eerste uitzending over Donald Trump stuiten we op dubieuze zakenvrienden van de Amerikaanse president. Felix Sater bijvoorbeeld, een veroordeelde fraudeur die banden heeft met de Russische maffia. Sater is jarenlang een belangrijk zakelijk contact van Trump. Maar ook Viktor Khrapunov, een Kazachstaanse oud-burgemeester die er door Kazachstan van verdacht wordt honderden miljoenen te hebben gestolen en witgewassen. In het onderzoek naar de miljardenfraude duiken dezelfde namen weer op: Felix Sater en Khrapunov. Samen met het onderzoeksteam van McClatchy onderzoekt ZEMBLA deze personen en een aantal schimmige geldstromen. "Veel van de transacties, de plaatsen waar geld vandaan kwam en de manier waarop panden werden verkocht; veel van deze zaken doen denken aan witwaspraktijken. Het is net een puzzel en je probeert al de stukjes aan elkaar te krijgen."

We gaan op pad met journalist Gabrielle Paluch. Ze won meerdere prijzen en heeft lange tijd in China en Zuidoost-Azië gewerkt. Inmiddels is ze gestationeerd in New York. Ze werkt zowel voor McClatchy als ZEMBLA. Samen met Paluch bestuderen we honderden rechtbankdocumenten over de miljardenfraude.

OCCRP
Een andere partij waar ZEMBLA mee samenwerkt is de Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP). Een internationaal platform waarbij onderzoeksjournalisten en nieuwsorganisaties vanuit allerlei delen van de wereld zijn aangesloten. De OCCRP heeft vooral een uitgebreid netwerk in Oost-Europa en in de landen van de voormalige Sovjet-Unie. Het platform trekt maandelijks 6 miljoen lezers. Verhalen van OCCRP hebben tot dusver onder meer geleid tot 84 onderzoeken naar criminele praktijken en beslaglegging op of het bevriezen van in totaal bijna zes miljard Amerikaanse dollars. Ook de OCCRP speelde een belangrijke rol in het onderzoek naar de Panama Papers.

Journalist Aubrey Belford coördineert internationale samenwerkingsverbanden waaraan de OCCRP deelneemt. Ook voor dit onderzoek treedt hij op als coördinator. Belford won meerdere prijzen, onder andere in 2014 voor zijn verslag van de staatsgreep in Thailand. Inmiddels is hij gestationeerd in Sarajevo waar hij werkt aan verhalen voor OCCRP. Niet echt dicht bij de Verenigde Staten. Toch dook ook Belford in het onderzoek naar de miljardenfraude. Dat heeft vooral te maken met het geldspoor dat in Kazachstan ontsprong, vertelt Belford:

Tien jaar geleden was dit soort onderzoeksjournalistiek volgens Belford onmogelijk: "Nu hebben we internet en zijn dit soort documenten bereikbaar. En kunnen we samenwerken met journalisten van over de hele wereld. We beschikken dan misschien niet over dezelfde bronnen als een overheid, in deze tijd zijn dit soort complexe onderzoeken toch mogelijk."