Bewindslieden zeer kritisch over rol ProRail in kwartsstof-dossier

Demissionair-staatssecretaris Van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat heeft ProRail, vanuit de rol als aandeelhouder, op de vingers getikt vanwege het niet naleven van de arboregels. Het ministerie deed dit meerdere keren, zo blijkt uit de beantwoording van tientallen Kamervragen, naar aanleiding van de uitzending ‘Het stofspoor’. Daarin onthulde Zembla dat spoorwerkers al jarenlang worden blootgesteld aan te hoge concentraties kankerverwekkend kwartsstof. 

Kwalijke zaak
Demissionair-minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) noemt het niet naleven van die arboregels in antwoorden op de Kamervragen “een kwalijke zaak”. Koolmees: “Van iedere werkgever, en zeker ook van een grote publieke organisatie als ProRail, mag beter verwacht worden.” ProRail en de aannemers op het spoor erkennen volgens de minister dat ze de zorgplicht niet goed zijn nagekomen.

Sluipmoordenaar
In de Zembla-uitzending is te zien hoe spoorwerkers jarenlang onbeschermd met spoorballast werken. Tijdens die werkzaamheden kan kwartsstof vrijkomen. Experts noemen respirabel kwarts een sluipmoordenaar omdat mensen jaren na blootstelling ernstige longziektes of zelfs longkanker kunnen krijgen.
Volgens de bewindslieden heeft Prorail “naar aanleiding van de situaties die Zembla heeft getoond” aangegeven er met onmiddellijke ingang strenger op toe te zien dat de aannemers zich aan hun verantwoordelijkheden voor het eigen personeel houden. Ze voegen daaraan toe dat ‘dit overigens niet wil zeggen dat ProRail hiermee aan alle Arboregels voldoet.’

Onderzoek omwonenden en reizigers
Daarnaast blijkt uit de antwoorden aan de Kamer dat ProRail een onderzoek is gestart naar de gezondheidsrisico’s van kwartsstof voor reizigers en omwonenden in de buurt van spoorwerkzaamheden.
In de uitzending ‘Het stofspoor’ was te zien hoe treinreizigers op het overdekte station Barendrecht dagenlang last hadden van het stof vanwege werkzaamheden met de stenen op het station. ProRail heeft aan de ministeries verklaard ‘dat de beelden van het stof in het station niet overeenkomen met hoe werkzaamheden horen te worden uitgevoerd.’ ProRail zegt niet weten hoe hoog de concentraties van het gevaarlijke stof op het station destijds is geweest. 

Geheime rapporten
Zembla ontdekte dat ProRail in 2010, 2017 en 2020 al onderzoek heeft laten doen naar blootstelling van spoorwerkers aan kwartsstof. Die onderzoeken zijn door ProRail al die jaren geheim gehouden. Ook de Inspectie SZW had geen weet van de rapporten. Na de uitzending heeft het ministerie IenW ProRail op het matje geroepen. “Naar aanleiding van de uitzending van Zembla” heeft ProRail de rapporten met zowel het ministerie SZW als de Inspectie SZW gedeeld. Het ministerie heeft er voor gekozen om de rapporten die in ‘Het stofspoor’ werden onthuld nu allemaal openbaar te maken.

Onderzoek inspectie 
In de uitzending confronteerde Zembla de Inspectie SZW met de bevindingen. De inspectie kondigde daarop aan een onderzoek te starten naar de naleving van onder meer de Arbowet door ProRail in haar rol als werkgever en opdrachtgever.
Minister Koolmees laat in de beantwoording van de Kamervragen weten dat dit onderzoek nog loopt. Het omvat onder andere een verbeterplan. De Inspectie wil dat ProRail een plan opstelt waarbij meer aandacht moet zijn voor de verplichte arboregels. Er moet ook een volledig blootstellingsonderzoek komen. Daarnaast moet Prorail kwartshoudende stenen vervangen waar het kan en in het geval dit niet mogelijk is, beter onderbouwen waarom niet. De inspectie verplicht Prorail ook tot het treffen van maatregelen om de blootstelling aan kwartsstof zo laag mogelijk te houden en op het toezien dat die maatregelen worden nageleefd.

Acuut beëindigen
De VVD eiste na de uitzending dat de minister en de staatssecretaris ProRail zouden opdragen de blootstelling van spoorwerkers aan het kankerverwekkend kwartsstof ‘acuut’ te beëindigen. In de beantwoording van de vragen gaan de bewindspersonen niet op dit verzoek in. Wel schrijven ze dat in diverse overleggen met ProRail aandacht besteed is aan kwartsstof. En dat tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 23 april jl. met de Raad van Commissarissen en Raad van Bestuur over kwartsstof gesproken.

Gezondheidsklachten
In de uitzending spreekt Zembla met Marco Werff, die na ruim 30 jaar lang werken met de stenen op het spoor vanwege stoflongen thuis komt te zitten. Hij is ervan overtuigd dat z’n longproblemen te maken hebben met het werk dat hij altijd heeft gedaan. ProRail heeft aan de ministeries verklaard dat er op dit moment, naast Werff, geen andere werknemers bekend zijn die mogelijk ziek zijn geworden door respirabel kwartsstof.

Tips
Heeft u gezondheidsklachten door werk met spoorballast of kent u mensen met deze klachten, neem dan contact op via roelof.bosma@bnnvara.nl en marco.de.lange@bnnvara.nl.

Kijk de uitzending 'Het stofspoor' terug: