Hakkende zwarte specht zit onder de mieren

Tijdens een wandeling in het Haaksbergerveen hoorde natuurfilmer Gerard Manders hard geklop. En ja hoor, een drietal meter verderop zagen hij en zijn vrouw een zwarte specht hakken in een oude berk. "Prachtig! Gelukkig kon ik bijgevoegde video maken met mijn camera", schrijft hij. De zwarte specht, gespecialiseerd in het eten van houtmieren, zit helemaal onder zijn eigen maaltijd. Hij eet de mieren namelijk niet alleen op, ze lopen ook over het hele lijf van de vogel.

Spechten staan voornamelijk bekend voor de typische nesten die ze in boomstammen maken. Toch hakken ze niet alleen in hout om een hol te maken, ook voor voedsel gaan ze op zoek onder het boomschors. Met zijn krachtige kop en snavel legt hij insecten bloot die in het levende hout leven. Dat zijn voornamelijk mieren, maar ook larven van kevers staan op het menu. In dood hout moet de specht minder hard hakken, daar kan hij aan voedsel komen door het (rottende) schors behendig met zijn snavel weg te wrikken.

Zowel om nesten te maken als om voedsel te zoeken, spendeert de specht met zijn sterke snavel veel tijd aan hameren. Maar hoe komt het dat de vogel geen hoofdpijn krijgt van al dat geklop? Wetenschappers dachten lang dat de spechten een soort 'schokdemper' in hun hoofd hadden zitten. In 2022 publiceerden Belgische onderzoekers een studie die deze theorie in twijfel trekt. De wetenschappers maakten biomechanische modellen op basis van video-analyses van meerdere soorten. Uit die modellen bleek dat spechten de schok helemaal niet opvangen.

Toch is het hameren niet pijnlijk voor de vogels. De kleine hersenen van spechten zijn namelijk bestand tegen de schokken. Dat hebben ze te danken aan de vorm van de kop, die volledig is afgestemd op het hameren. Tijdens het pikken functioneert de kop van de specht als een stijve, stevige hamer. In onderstaand radio-fragment legt auteur van het boek De Zwarte Specht uit hoe dat precies werkt.

Benieuwd welke spechten er nog meer in Nederland te vinden zijn? Bekijk dan deze fotoserie!