Zwarte specht is het icoon van het productiebos

Op de Hondsrug groeien uitgestrekte naaldbossen. Deze zijn zo’n honderd jaar geleden grootschalig aangeplant voor de bosbouw. In die steeds oudere naaldbossen kun je af en toe een lachende roep of klagende kreet horen van de zwarte specht. Deze geheimzinnige vogel is het icoon van de productiebossen.

Zo’n honderd jaar geleden broedde de zwarte specht voor het eerst in Drenthe. Opgetrokken vanuit Duitsland en België streek hij neer in de productiebossen. Hierin werden namelijk massaal naaldbomen geplant. Ideaal voor de zwarte specht, die insecten die op dit naaldhout leven opeet.

Hoewel zwarte spechten hun voedsel zoeken bij naaldhout, hakken ze hun hollen uit in beuken met hun grote stevige snavel. Hierin leggen ze maximaal vijf eieren die  het mannetje en vrouwtje om en om uitbroeden. Wanneer de jongen uitkomen, vliegen ze af en aan om voedsel te brengen. Uiteindelijk zijn de jonge spechten zo groot, dat de ouders niet meer in het hol passen. Ze slapen dan in de buurt in een ander holletje.

Willem van Manen doet onderzoek naar de zwarte specht. Die is gewoonlijk moeilijk te zien, omdat hij zo schuw is. Willem doet nestcontroles om te ontdekken hoeveel jongen groot worden maar ook om erachter te komen wat zwarte spechten eten. Zo vond hij kaken van de larven van boktorren en exoskeletten van mieren in de poepjes van de spechten.

De zwarte specht profiteert niet alleen van de productiebossen als leefgebied, juíst het kappen en omvallen van bomen blijkt een positief effect te hebben op de vogelstand. Zo valt op dat na grote stormen uit 1972 en 1973 het aantal zwarte spechten toenam. Er vielen toen talloze bomen om waardoor er een grote hoeveelheid dood hout achterbleef. Daarin leefden veel mieren en boktorlarven, vooral die laatste zijn erg voedzaam voor hun jongen.

Zwarte spechten doen het ook goed wanneer grote percelen naaldbomen gekapt worden, als er maar stobben achterblijven. Vernatting van het bos werkt ook, want dan sterven de bomen af.

Kijk zaterdag 17 juni 2023 naar de uitzending over de Hondsrug om 19.15 uur op NPO 2!