Zwanenwater

Het Zwanenwater vormt met zijn vochtige duinvalleien en duinmeren een uniek natuurgebied. Dankzij de ondiepe zoetwaterplassen is het gebied aantrekkelijk voor lepelaar, dodaars en zomertaling. Vanuit de drijvende vogelkijkhut op een van de meren zijn het hele jaar veel watervogels te zien.

Het strand, de duinen en de duinvallei van het Zwanenwater zijn eind zestiende eeuw ontstaan toen aan de oostzijde de Zijperzeedijk werd aangelegd. Op die manier werd de voormalige zeearm de Zijpe ingepolderd. Aan de zeezijde van de dijk ontstond door stuifzand een dubbele rij duinen met daartussen een duinvallei: het huidige Zwanenwater. De naam herinnert aan de zeventiende eeuw toen hier zwanen werden gefokt. Zwanen komen nu nog maar zelden voor in het gebied.  Wel verblijven er zo’n 100 andere vogelsoorten. In de natte rietlanden rond de meren broeden kiekendief, blauwborst en rietzanger. Bergeend en tapuit zijn broedvogels van de duinen. De ondiepe plassen trekken ’s winters veel smienten, pijlstaarten, zaagbekken, ganzen en roerdompen.

De vegetatie in het Zwanenwater is erg gevarieerd. Er groeien zo’n 450 soorten. De kalkarme duinen zijn geschikt voor dop-, struik- en kraaiheide. In de vochtige duinvalleien groeien parnassia, waterdrieblad en verschillende orchideeënsoorten.
Het Zwanenwater dreigde te verdrogen door wegzijging van water naar het omliggende bollenland. Daarom is in het noordoosten in voormalig landbouwgebied een bufferzone gecreëerd. Om het Zwanenwater te verbinden met omliggende natuurgebieden zijn onder de Zuidschinkeldijk faunapassages aangelegd. Natuurgebied het Zwanenwater is bijna 600 hectaren groot.

April dit jaar verbrandde er nog ruim vijf hectare in dit natuurgebied. De brand, veroorzaakt door een kampvuur, heeft geen gevolgen voor bezoekers van het gebied. De natuurschade is beperkt. Het vuur verspreidde zich door de oostenwind snel. Boswachter Eric Menkveld: "De natuurschade valt enorm mee. Het afgebrande deel is een verruigd stuk, we waren toch al van plan het te laten begrazen door runderen. Het is goed dat het gras nu weg is. Wel zijn helaas veel dieren geroosterd. Gewone pad, tuinhagedis en muizen bijvoorbeeld. De nestjes van kneu, roodborsttapuit en graspieper zijn verbrand, maar deze vogels beginnen sowieso een tweede nest."
 
Drijvend vlot in Zwanenwater
Dit ronde, drijvende vlot ligt in het meest noordelijke duinmeer van het Zwanenwater (NH). Vanaf februari dobberen rondom het vlot heel veel wintervogels, zoals de brilduiker, kuifeend en grote zaagbek. Ook strijken de eerste lepelaars neer na een lange vlucht vanuit hun winterverblijf in West-Afrika. Het vlot ligt langs de 4,5 kilometer lange wandelroute.

Voor meer informatie: Natuurmonumenten