Wetenschappers vinden 's werelds oudste Europese egel

's Werelds oudste wetenschappelijk bevestigde Europese egel is gevonden in Denemarken door een citizen science project waarbij honderden vrijwilligers betrokken waren. De egel is 16 jaar geworden, wat 7 jaar ouder is dan de vorige recordhouder. De vondst is wetenschappelijk bewezen.

De populaties van de Europese egel zijn de laatste jaren dramatisch afgenomen. In het Verenigd Koninkrijk blijkt uit onderzoek dat de populaties in de steden sinds de eeuwwisseling met 30% en op het platteland zelfs met minstens 50% zijn afgenomen. Om dit tegen te gaan, hebben onderzoekers en natuurbeschermers verschillende projecten opgezet om de egelpopulaties te monitoren en om informatie te verschaffen over initiatieven om egels in het wild te beschermen.

In 2016 werden Deense burgers gevraagd om dode egels te verzamelen die ze vonden voor "The Danish Hedgehog Project", een citizen science project onder leiding van Dr. Sophie Lund Rasmussen (ook bekend als "Dr. Hedgehog"). Het doel was om meer inzicht te krijgen in de toestand van de Deense egelpopulatie door vast te stellen hoe lang egels doorgaans leven. Meer dan 400 vrijwilligers verzamelden een verbazingwekkende 697 dode egels uit heel Denemarken, met een ongeveer 50/50 verdeling uit stedelijke en landelijke gebieden.

De onderzoekers hebben de leeftijd van de dode egels bepaald door groeilijnen te tellen in dunne secties van de kaakbeenderen van de egels, een methode die vergelijkbaar is met het tellen van groeiringen in bomen.

- De oudste egel in de steekproef was 16 jaar oud - de oudste wetenschappelijk gedocumenteerde Europese egel die ooit is gevonden. Twee andere individuen leefden respectievelijk 13 en 11 jaar. De vorige recordhouder leefde 9 jaar.
- Ondanks deze lange levensduur was de gemiddelde leeftijd van de egels slechts ongeveer twee jaar. Ongeveer een derde (30%) van de egels stierf op of voor de leeftijd van één jaar.
- De meeste (56%) egels waren gedood bij het oversteken van wegen. 22% stierf in een egelopvangcentrum (bijvoorbeeld na een aanval van een hond), en 22% stierf een natuurlijke dood in het wild.
- Mannelijke egels leefden over het algemeen langer dan vrouwtjes (2,1 vs. 1,6 jaar, oftewel 24% langer), wat ongebruikelijk is bij zoogdieren. Maar mannelijke egels werden ook vaker gedood in het verkeer. Dit kan komen doordat mannetjes een groter verspreidingsgebied hebben dan vrouwtjes en zich waarschijnlijk over grotere gebieden bewegen, waardoor ze vaker in contact komen met wegen.
- Voor zowel mannelijke als vrouwelijke egels piekte de verkeerssterfte in de maand juli, het hoogtepunt van het paarseizoen voor egels in Denemarken. Dit komt waarschijnlijk doordat egels lange afstanden afleggen en meer wegen oversteken op zoek naar partners.

De kaakbeenderen van egels vertonen groeilijnen omdat het calciummetabolisme vertraagt wanneer ze in de winter een winterslaap houden. Hierdoor neemt de botgroei sterk af of stopt zelfs helemaal, wat resulteert in groeilijnen waarbij één lijn staat voor één winterslaap. De onderzoekers namen ook weefselmonsters om na te gaan of de mate van inteelt van invloed is op de levensduur van Europese egels. Uit eerdere studies is gebleken dat de genetische diversiteit van de Deense egelpopulatie laag is, wat wijst op een hoge mate van inteelt. Dit kan de fitness van een populatie verminderen doordat erfelijke, en mogelijk dodelijke, gezondheidsproblemen tussen de generaties worden doorgegeven. Verrassend genoeg bleek inteelt de verwachte levensduur van de egels niet te verminderen.

Dr. Sophie Lund Rasmussen van Wildlife Conservation Research Unit WildCRU, Department of Biology, University of Oxford, en onderzoeker aan de Universiteit van Aalborg, die het Deense egelproject leidt, zei: "Hoewel we een hoog percentage individuen zagen die op de leeftijd van één jaar stierven, toonden onze gegevens ook aan dat als de individuen deze levensfase overleefden, ze potentieel 16 jaar oud konden worden en meerdere jaren nakomelingen konden produceren. Dit kan komen doordat individuele egels geleidelijk meer ervaring opdoen naarmate ze ouder worden. Als ze erin slagen de leeftijd van twee jaar of meer te bereiken, hebben ze waarschijnlijk geleerd gevaren zoals auto's en roofdieren te vermijden."

Zij voegde daaraan toe: "De tendens dat mannetjes langer leven dan vrouwtjes komt waarschijnlijk doordat het gewoon gemakkelijker is om een mannelijke egel te zijn. Egels zijn niet territoriaal, wat betekent dat de mannetjes zelden vechten. En de vrouwtjes voeden hun jongen alleen op.

Dr. Rasmussen verklaarde: "Helaas gaan veel in het wild levende soorten achteruit, wat vaak leidt tot meer inteelt, omdat de achteruitgang de selectie van geschikte partners beperkt. Deze studie is een van de eerste grondige onderzoeken naar het effect van inteelt op de levensduur. Uit ons onderzoek blijkt dat als de egels erin slagen volwassen te worden, ondanks de hoge mate van inteelt, die verschillende potentieel dodelijke, erfelijke aandoeningen kan veroorzaken, de inteelt hun levensduur niet vermindert. Dat is een tamelijk baanbrekende ontdekking, en zeer positief nieuws vanuit het oogpunt van natuurbehoud". 

Zij voegde daaraan toe: "De verschillende bevindingen van deze studie hebben ons inzicht in de fundamentele levensgeschiedenis van egels verbeterd, en zullen hopelijk het beheer van het behoud van deze geliefde en afnemende soort verbeteren.

Bron: Oxford University, British Hedgehog Preservation Society, Animals