Wereld praat op de top over bescherming biodiversiteit - COP15

Twee weken na de klimaattop in Egypte staat opnieuw een belangrijke 'groene' top op het programma. In het Canadese Montreal komen twee weken lang vertegenwoordigers van bijna alle landen bijeen om te praten over het behoud van de soortenrijkdom op aarde. Daar gaat het in veel opzichten slecht mee.

Om de soortenrijkdom te beschermen, werd in 1992 de Conventie over Biologische Diversiteit (CBD) in het leven geroepen. Vrijwel heel de wereld is aangesloten bij dit biodiversiteitsverdrag van de VN. De Verenigde Staten vinden het verdrag te dwingend en hebben het daarom nooit ondertekend. Toch stuurt ook dat land een delegatie om informeel mee te praten.

De afspraken van dertig jaar geleden hebben de neergang van de biodiversiteit niet kunnen stuiten, zoveel is duidelijk. Soorten sterven zo snel uit dat de wereld mogelijk afstevent op een "zesde uitstervingsgolf", zoals biologen het noemen. Ook de wereldwijde ontbossing is doorgegaan en ecosystemen worden op veel plaatsen verstoord door menselijke activiteiten.

"Onze planeet is in crisis", vatte CBD-chef Elizabeth Maruma Mrema de situatie samen. Volgens haar staat niets minder dan "de toekomst van de mensheid" op het spel. Ook de bij het verdrag aangesloten landen erkennen dat het beter moet. Ze willen het verdrag daarom aanpassen. Zo wordt gesproken over het beschermen van meer natuurgebieden, maar ook over veranderingen in onze consumptie en productie.

Ook het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) noemde de achteruitgang in biodiversiteit vorige maand "hardnekkig". In een rapport waarschuwden onderzoekers dat ingrijpende veranderingen nodig zijn.

Namens het Nederlandse kabinet neemt minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) meerdere dagen aan de top deel, naar verwachting vanaf donderdag. Het voorzitterschap van de zogeheten COP15 is in handen van China. Vanwege alle coronabeperkingen in dat land is de conferentie verplaatst naar Canada.

Dinsdag wordt de top ceremonieel geopend. Vanaf woensdag volgt het inhoudelijke programma.

Het Klimaatakkoord van Parijs moet de komende twee weken in Montreal een tegenhanger krijgen op het gebied van natuur en biodiversiteit. Dat is de vurige wens van natuurorganisaties als het Wereld Natuur Fonds (WWF), Greenpeace en IUCN. 

"Falen is geen optie", stelt het WWF over de top, de COP15. De organisatie becijfert dat zo’n 1 miljoen soorten dreigen uit te sterven. De gemiddelde populatiegrootte van zoogdieren, vogels, amfibieën, reptielen en vissen is sinds 1970 met 69 procent afgenomen volgens het Living Planet Report.

"Je kunt kiezen: of je gaat er nu iets aan doen, of je zult gaan merken dat je er niks aan gedaan hebt. Uitgestorven is voor altijd", beaamt Coenraad Krijger. Hij is directeur van de Nederlandse afdeling van natuurorganisatie IUCN. De organisatie is vooral bekend van de Rode lijsten van bedreigde dier- en plantensoorten. Die zijn steeds langer geworden.

Om de neerwaartse trend te keren, riepen wereldleiders in 1992 het Biodiversiteitsverdrag in het leven. De achteruitgang ging echter door. Het verdrag heeft daarom een grondige update nodig, vinden natuurbeschermers.

Elke tien jaar worden de doelen in het verdrag bijgewerkt. Dat gebeurt nu met vertraging als gevolg van de coronapandemie. Krijger hoopt dat landen de wetenschap volgen en niet "haalbaar en betaalbaar" als uitgangspunt hanteren. "Het zijn keuzes", benadrukt hij.

Een belangrijk doel voor natuurorganisaties is het sterk uitbreiden van de beschermde natuur. In Montreal ligt een voorstel op tafel om in 2030 minimaal 30 procent van het land en zoetwatergebieden én 30 procent van de wereldzeeën een beschermde status te geven. Op Nederlandse schaal is dat een gebied ter grootte van de provincie Utrecht. Een ander punt dat Krijger belangrijk vindt, is dat landen stoppen met het subsidiëren van activiteiten die schadelijk zijn voor de natuur.

De natuur beter beschermen is in een druk land als Nederland niet altijd te verenigen met landbouw, woningbouw of andere economische activiteiten. Voldoen aan aangescherpte doelen zal daarom niet gemakkelijk worden, denkt de IUCN-directeur. Er is ook weerstand. "Er wordt gewoon heel veel geld verdiend met een manier van landgebruik die de natuur ontzettend schaadt. De belangen zijn groot." Volgens Krijger zal bijvoorbeeld de landbouw veel duurzamer moeten worden.

Greenpeace benadrukt dat mooie doelen stellen niet genoeg is. "Er moet ook worden afgesproken hoé die doelen worden gehaald en wie wat moet doen." Ook bedrijven, banken en maatschappelijke organisaties moeten worden betrokken, vult Krijger aan. Als zij niet meedoen, gaat het volgens hem zeker niet lukken om de soortenrijkdom te redden.

Bron: ANP