Hebben meeuwen en sterns weerstand opgebouwd tegen de vogelgriep?

Na twee dramatische jaren lijkt het dit broedseizoen rustig te blijven met de vogelgriep onder wilde broedvogels. Onderzoekers van Deltamilieu Projecten houden de vinger aan de pols in de kolonies van meeuwen en sterns. Is het virus echt verdwenen, of hebben de vogels weerstand opgebouwd?

In het voorjaar van 2022 sneuvelden letterlijk duizenden grote sterns aan het vogelgriepvirus. Minimaal een kwart van de Nederlandse en Belgische broedpopulatie ging ten onder. Maar in 2023 leken de volwassen grote sterns gevrijwaard te blijven. Wel stierven toen veel meeuwen, waaronder kokmeeuwen en zwartkopmeeuwen.

"Maar dat jaar stierven er ook nog vele honderden kuikens van de grote sterns", zegt viroloog Mónika Ballmann van het onderzoeksbureau Deltamilieu Projecten. "Dat wijst erop dat de volwassen dieren weerstand hadden opgebouwd, maar de jonge vogels nog niet. De kuikens krijgen wel voor enkele dagen antilichamen mee van hun moeder, via het ei. Maar dat was voor veel vogels duidelijk niet genoeg."

Dat de sterns blijbaar weerstand kunnen opbouwen tegen de hoog-pathogene, dus ernstig ziekmakende vogelgriep is een hele geruststelling voor de onderzoekers. "Zelf vond ik ooit een geringde grote stern terug in de Algarve in Portugal, die eerder dat jaar als zieke vogel was geringd op Texel. Het was het eerste tastbare bewijs dat de hoog-pathogene vogelgriep niet altijd dodelijk hoeft te verlopen", aldus Ballmann.

Dit jaar doen de onderzoekers opnieuw testen in het veld. Ballmann, boswachter Merijn Loeve van Staatsbosbeheer en Sander Lilipaly van Deltamilieu Projecten vangen een select aantal jonge kokmeeuwen, zwartkopmeeuwen en verschillende sterns in de broedkolonies, om met swabs - bekend uit de coronapandemie - een monster uit de keel en de cloaca te nemen. Daarin kan eventueel virus worden aangetoond. Met een bloedmonster wordt gekeken in hoeverre de vogels antilichamen tegen het virus bij zich dragen.

"Tot nu toe hebben we nog helemaal geen actieve besmettingen gevonden in de kolonies, dus dat is goed nieuws", zegt Ballmann. Hoeveel vogels antilichamen in hun bloed hebben, wordt pas later duidelijk, als het bloed getest is aan het Erasmus Medsich Centrum in Rotterdam.