Water maximaal vasthouden in de natuur

Het regent, maar deze druppels zijn niet genoeg. Dit voorjaar lijken we zeer vroeg een nieuw droogterecord te halen. Een derde droogte op rij kan desastreus zijn voor de natuur. Er zijn snel meer maatregelen nodig om ernstige, blijvende schade aan natuur te voorkomen. Provincies, waterschappen en drinkwaterbedrijven spraken zich deze week uit voor een versnelling van de droogteaanpak en doorvoeren van fundamentele veranderingen in onze waterhuishouding.

Natuurmonumenten en LandschappenNL ondersteunen dit voornemen van harte en roepen op tot het maximaal vasthouden van het water dat nu nog valt. Op de lange termijn is het noodzakelijk te werken aan het herstellen van een natuurlijke waterbalans door slimmere inrichting van het landgebruik.

Herhaling van droogte serieus probleem

Natuurorganisaties zijn al jaren bezorgd over de gevolgen van verdroging voor de natuur. Boswachters zagen afgelopen jaren veel schade in natuur. Dit voorjaar komt de droogte vroeg en mogelijk extremer. Natuurbranden hebben grote gebieden verwoest. Weidevogels en hun kuikens hebben moeite om aan voedsel te komen vanwege de uitgedroogde grond. De natuur komt verder in problemen, bovenop al bestaande structurele problemen. Deze drievoudige herhaling van extreme droogtes is nieuw. Als we niets doen kan dit zeker leiden tot onherstelbare schade aan de natuur.

Water maximaal vasthouden

In de winter is er best wat neerslag gevallen, maar veel van dat water is onvoldoende vastgehouden en alweer afgevoerd. De grondwaterstanden op de hoge zandgronden in Zuid- en Oost-Nederland waren net hersteld, maar zijn al weer aan het dalen. Zuinig en slim watergebruik - van goede kwaliteit - is nu noodzakelijk: water moeten we maximaal vasthouden. Nu het enkele dagen regent is het van belang dat natuurgebieden zo nat mogelijk blijven en niet verder ‘leeglopen’ door afvoer en watergebruik.

Preventief maatregelen

Natuurmonumenten en LandschappenNL vragen provincies en waterschappen om maatregelen meer preventief in te zetten om verdere schade aan natuur te voorkomen. Zo zijn wij voorstander van het instellen van een zone rondom natuurgebieden waarbinnen een beregeningsverbod geldt voor zowel grondwater als oppervlaktewater. Enkele waterschappen doen dit al, maar dit gebeurt nog niet overal.

Dit is aan te raden als preventieve maatregel voor alle kwetsbare natuurgebieden op in elk geval de hogere zandgronden. Andere maatregelen die nu kunnen helpen zijn het dichtzetten van stuwen en de waterstanden zoveel mogelijk hoog houden. Ook het uitstellen van maaien van waterplanten in sloten en watergangen helpt bij het vasthouden van water.

Grenzen aan grondwatergebruik

Op basis van de afgelopen jaren zal het grondwatergebruik dit jaar naar verwachting verder gaan toenemen. Vorig jaar draaiden er alleen al in Noord-Brabant in de zomer naar schatting 14.000 grondwaterpompen. Samen pompten die een hoeveelheid water op die gelijk staat aan ongeveer anderhalf keer de jaarlijks gewonnen hoeveelheid drinkwater in de provincie. Een groot deel van deze grondwaterpompen ligt vlakbij kwetsbare natuurgebieden en zorgde daar voor verdroging en massale droogval van beken, poelen en sloten.

Een verbod op beregening met grondwater zorgt voor hogere grondwaterstanden en kan massale droogval van beken, zoals in voorgaande jaren, voorkomen. Wij vinden het van belang dat er meer zicht komt op grondwatergebruik en er grenzen worden gesteld aan het gebruik van zuiver grondwater. Landelijke regie ontbreekt en daarom vragen wij provincies om preventief een reeks voor grondwater te hanteren om verdere grondwaterdaling te voorkomen.

Versneld klimaatbestendig mét natuur als bondgenoot

Aansluitend bij pleidooien van de provincies en watersector pleiten natuurorganisaties voor het versneld inzetten op meer structurele maatregelen. Natuurlijker waterbeheer is alleen mogelijk door een slimme ruimtelijke inrichting, met duurzame landbouw en duurzame teelten. Natuurorganisaties zien hoge urgentie voor het inrichten van een klimaatbestendige grond- en oppervlakte waterhuishouding en het robuust maken van natuur door meer gebieden te verbinden.

Klimaatbuffers en natuurinclusieve bufferzones helpen tegelijkertijd in de aanpak van uitdagingen op gebied van biodiversiteit, water en stikstof. Ook voor de zoetwatervoorziening van Nederland dienen kansen met natuur expliciet meegenomen te worden. Kortom, zet in op slimme win-win oplossingen: maak natuur weerbaar en benut ruimtelijke kansen mét natuur als bondgenoot!

Bron: Natuurmonumenten