Warme gidsen

Vroege Vogels besteedt met enige regelmaat aan de meest bijzondere internationale natuurboeken. Want niet alleen in Nederland wordt mooi geschreven over ‘alles wat groeit en bloeit en ons altijd weer boeit’. In landen als Engeland, Duitsland, maar ook verder weg verschijnen jaarlijks duizenden groene pareltjes. Twee recensenten, Alexander Reeuwijk en Rolf Roos, nemen ons mee naar de mooiste internationale natuurboeken, die onlangs zijn uitgegeven. Deze keer bespreekt publicist Rolf Roos twee 'warme gidsen'.

Rolf Roos is publicist en documentairemaker op het gebied van ecologie en natuurbescherming. Daarnaast uitgever bij Natuurmedia. Ook maakte hij meerdere columns voor Vroege Vogels. Schreef of redigeerde o.a. Opgewarmd Nederland,  Planten in de hoofdrol en Duinen en mensen Texel. Bouwt en timmert al jaren aan de website Duinen en mensen , met honderden duinartikelen, films en mooie teksten uit oude dozen die een tweede leven meer dan verdienen.
 

Titel:  Orchids of Europe, North Africa and the Middle East
Auteur:  Pierre Delforge
Derde editie; oorspronkelijk in het Frans
Uitgever A&C Black, London
ISBN9780713675252
Kosten in euro ca 35
Beschikbaar: vakboekhandel, web

Een boek dat precies geeft wat de titel zegt. Veel informatie, maar dat is zoals een flora betaamt. Echt voor de liefhebber van planten die elke soort wil kunnen opzoeken. Delforge biedt een eenvoudige sleutel tot de geslachten zoals bosvogeltje, handekenskruid, muggenorchis etc. En dan weer sleutels binnen de geslachten tot de soorten. Dit alles in bondige passages en strakke soortsbesprekingen. Daarnaast staan er in het boek veel schitterende fotoís. 

Splitters en lumpers 
Het probleem bij alle overzichtsgidsen is: wat is een soort? Bij planten is dat niet zo simpel als het lijkt. Normaal is  een soort een groep organismen die onderling vruchtbaar kan kruisen en qua reproductie is afgescheiden van een andere groep.  Maar dit blijkt toch lastig begrip want veel eilandsoorten zijn automatisch gescheiden en hoe weet je dan nog of ze kruisen? En ook lastig is dat veel soorten zichzelf bestuiven en dan kan je onderling kruisen niet aantonen.

Bij de systematiek is het indelen van planten die nog volop aan evolutionaire processen zijn onderworpen zoals de jonge familie van de orchideeën, zie je dat kenners vaak hun eigen grenzen trekken en dat er splitters en lumpers zijn: preciezen en rekkelijken. Wat de een een soort noemt, noemt de ander een ondersoort of een variëteit (een nog lagere rang). Pierre Delforge is een echter splitter en onderscheid veel soorten (in dit boek 520). Veel meer dan het oude Nederlandse talige standaardwerk Orchideeën van Europa (Van Landwehr, uit 1984  met 250 soorten). In die 20 jaar zijn er niet 2 keer zoveel soorten ontstaan, behalve dan in de geest van de kenner. 

Kortom: Circa 520 soorten beschreven met vaak schitterende foto's (ca 1500). Meenemen op zwerftochten door Europa en je verbazen dat elke flora-auteur weer andere namen aan dezelfde planten geeft

Field guild to the wild flowers of the Algarve
Auteurs: Chris Thorogood & Simon Hiscock 
2014
Kew Publising/Royal Botanical Gardens, Kew (U.K.)
ISBN 9781842464977
Kosten in euro (bij Architectura & Natura) 43,50
Beschikbaar via elke goede boekwinkel te bestellen & web

Een fijn nieuw plantenboek van de nog steeds zeer rijke flora van uiterste zuiden en zuidwesten van Portugal, de Algarve. Door de gevarieerde bodems en het miljoenen jaren oude landschap is flora van Iberisch Schiereiland extreem rijk en de nattere veelal vorstvrije kusten van Portugal kennen behalve de rijkdom die aan alle middellandse zee kusten voorkomt ook vele lokale bijzonderheden. 

Ordening
Eindelijk een beetje ordening in die zeeën van paars en geel en wit waarop deze kusten de wandelaar trakteren. Al die lavendel en rozemarijn herkennen we wel maar dan nu de rest. Heerlijk ook dat ze de gewone planten van rond de middellandse zee ook belichten naast soorten met als achternaam ëlusitanicaí (alleen in Portugal) of nog lokaler: ëmonchiquensis (alleen bij stadje Monchique) en vicentinus (alleen bij de uiterste west kaap van Europa: Cabo St Vicente). Dus plaatjes van bougainville, aangeplante en woekerende Carpobrotus  (ijsbloem uit Zuid Afrika), en de voor alle kleine en grote plantenliefhebbers onmiskenbare spuitkommer (Ecballium elaterius)  waarvan de rijpe, vruchten bij aanraking de liefhebber besproeien met spuitkomkommerzaad. 

Hoofdmoot is het echt Portugese werk. Een open kust met in het voorjaar vanaf april  zeer bloemrijke kliffen met geel en paars van eenjarigen, maar ook met verrassende duintjes, kwelders en klifkusten.

Er valt wat te mopperen over de fotografie die voor een eerste druk van een veldgids ok is, maar zeker niet optimaal. Bij beschrijvingen van soorten misten we het bloeitijdstip. Maar voor de geweldige zee-narcissen moet je februari zijn en voor zee-uien in oktober. Beste tijd: eind maart - juni.

Toch gewoon kopen als je van planten houdt en je wandelt er langs de kusten en kijkt niet op een pondje meer. En dan af en toe lokaal mopperen als er weer een mooi duintje of een fraai klif wordt weggeschoven door de bouwende mensch. 

(Rolf Roos juni 2014)