Vogels kun je niet melken

Hoe zorg je goed voor de grutto en zorg je tegelijkertijd dat je als boer nog een goede boterham verdient? Deze vraag staat centraal in de nieuwe documentaire ‘Vogels kun je niet melken’, die vanaf aankomende donderdag in de bioscoop draait.

De Friese melkveehouder Bote de Boer en zijn gezin hebben een groot stuk land volledig ingericht voor weidevogel. Voor zijn inzet ontving hij in 2023 nog de Gouden Grutto van Vogelbescherming Nederland. Maar deze liefde voor weidevogels zorgt wel voor de nodige financiële kopzorgen bij Bote en zijn familie.

Bote en Astrid de Boer uit het Friese Tjerkwerd zetten zich al jaren in voor weidevogels. Het stel heeft één van de hoogste concentraties gruttobroedparen van Friesland op hun weilanden. Daarom wordt hun perceel in de volksmond ook ‘Botes Paradys’ genoemd. Hun weiland zit elk voorjaar vol met grutto’s, kieviten en tureluurs. Bote zette het waterpeil op twaalf hectare ouderwets greppelland veel hoger, hij maait laat en rijdt alleen ruige mest uit. In de lente vind je hier dan ook niet alleen koeien, maar ook zo’n 200 weidevogelnesten.

Bote pleit voor een systeem van vergoedingen voor weidevogelbeheer te veranderen. Een boer krijgt namelijk een vergoeding als hij om de nesten heen maait, maar dat werkt volgens hem averechts. Predatoren komen af op de hogere graspollen en eten daar alle eieren of kuikens op. Verder zouden de vergoedingen voor deze manier van natuurvriendelijk boeren omhoog moeten, aldus de Boer. Of zoals hij in de film zegt: je zou eigenlijk per gruttokuiken betaald moeten worden.

Niet het hele boerengezin is verliefd op de grutto. In de film zien we dat een van de zoons plannen maakt om te emigreren. Hij ziet niets in het beschermen van weidevogels ten koste van de eigen boterham. Want dat het geen vetpot is, is duidelijk. 'De turbo erover' zegt hij in de film. Hij pleit juist voor intensieve melkveehouderij. Om er zeker van te zijn dat de weidevogels voor de toekomst behouden blijven, maken Bote en Astrid een bijzondere keuze. Zij verkopen de meest waardevolle percelen aan het Agrarisch Natuurfonds Fryslân.

Van alle West-Europese grutto’s broedt meer dan 80% in Nederland. Tot de jaren '60 was de weidevogel met ruim 125.000 broedpaar een algemene vogel die symbool stond voor het platteland. Maar sinds de jaren '70 is het aantal grutto's in Nederland aanzienlijk afgenomen. Het aantal broedparen schommelt nu rond de 25.000.

De intensieve melkveehouderij wordt beschouwd als een belangrijke oorzaak van deze achteruitgang. Grutto's gedijen in drassige, bloemrijke weides waar veel insecten leven. In 2015 is de grutto met een ruime meerderheid verkozen tot Nationale Vogel, in een verkiezing van Vroege Vogels en Vogelbescherming Nederland.