Verrassend leven onder ijs

Dichtgevroren sloten en plassen geven veel drukte met schaatsers op het ijs, maar ook daaronder wemelt het van het leven. Tot die ontdekking kwam Ralf Verdonschot van het team Zoetwaterecologie van Alterra, dat onderdeel is van Wageningen Universiteit.

Verdonschot onderzoekt sinds drie weken een kleine vijver op de Wageningen Campus. Hij vond eendagsvliegen, kokerjuffers en wormen, waarvan niet bekend was dat ze in de winter actief zijn.

Sensoren meten elk kwartier het zuurstofgehalte en de temperatuur in de vijver, zowel direct onder het ijs als op de bodem. De veronderstelling dat de diertjes in de winter op en in de bodem leven omdat het daar het warmst is, is inmiddels gelogenstraft. De beestjes verkiezen planten in de waterkolom boven de bodem.

De verklaring is dat op de bodem niet voldoende zuurstof is. De bacteriën in de bodem verbruiken alles bij de afbraak van dode waterplanten. Alleen sommige wormen leven op of in de bodem.

Onder een dikke laag ijs is ruim voldoende zuurstof aanwezig. Zolang er geen sneeuwlaag op ligt, produceren algen en waterplanten ook onder veertien centimeter dik ijs voldoende. Op zonnige winterdagen is het water zelfs oververzadigd met zuurstof. Hierdoor treedt een soort pompeffect in werking, met als gevolg dat het warmere en koudere water zich mengen.

De onderzoeker kwam tot de ontdekking dat de diertjes daar ,,verrassend genoeg'' niet actiever door worden. ,,Alleen de wantsen zwemmen altijd vrolijk rond. Maar dat komt doordat deze insecten een soort antivries in hun lichaam hebben. De rest blijft op zijn plek op de planten zitten.'' Verdonschot heeft er nog geen verklaring voor.

Verdonschot onderzoekt ook de volgende winters het leven in stilstaand water. Hij wil weten wat er in kwakkelwinters gebeurt.

4 januari was Ralf Verdonschot al bij Vroege Vogels in de uitzending om onder het ijs te kijken.

Bron: ANP