Trekvogels in het nauw

China poldert enorme stukken langs de kust van de Gele Zee in. Een internationaal team van onderzoekers onder leiding van hoogleraar trekvogelecologie Theunis Piersma heeft aangetoond dat dit grote gevolgen heeft voor verschillende soorten trekvogels.

Chinese wad
De ‘wadden’ langs de kusten van de Gele Zee zijn een steeds nauwere flessenhals voor vogels die tussen Siberië en Australië heen en weer trekken. Het onderzoek door de groep van Piersma laat zien dat drie verschillende trekvogels in aantal afnemen door één gemeenschappelijke factor: het verlies van ruimte en voedsel op hun tussenstop in de Gele Zee. ‘Dit onderzoek levert een hard en concreet bewijs dat de inpoldering van de getijdegebieden en kustzeeën door de Chinese overheid langs de Gele Zee zijn tol eist onder verschillende trekvogelsoorten’, stelt Piersma.

Het onderzoek draait om drie verschillende trekvogels, met ieder hun eigen leefgebied en voedselvoorkeuren. De rode kanoet ( Calidris canutus piersmai ) broedt op eilanden ten noorden van Siberië, de grote kanoet ( Calidris tenuirostris ) broedt in hoger gelegen, bergachtige gebieden van Oost-Siberië, en de rosse grutto ( Limosa lapponica menzbieri ) broedt in de lager gelegen wetlands van Oost-Siberië. Alle drie de soorten overwinteren aan de kust van Noordwest-Australië, in Roebuck Bay. Op hun trek daar naartoe en terug tanken ze bij langs de kusten van de Gele Zee.

Kleurringen  
Omdat inmiddels enkele duizenden individuen van deze drie vogelsoorten de laatste jaren van kleurringen werden voorzien, konden de onderzoekers de overleving van de vogels berekenen tijdens de verschillende fasen van hun leven. Zij maakten daarbij gebruik van de ruim dertigduizend waarnemingen van de gekleurringde vogels tussen 2006 en 2013.

De productie van eieren, en vervolgens uitgevlogen jongen, in de verschillende Siberische broedgebieden was in de onderzochte periode voor geen van de drie soorten een probleem. Ook in hun overwinteringsgebied in Australië traden geen noemenswaardige verliezen op. Maar vanaf 2010 nam de sterfte onder alle drie de bestudeerde soorten toe, tijdens een periode die zowel de voor- en najaarstrek als het broedseizoen omvatte. Omdat de sneeuw in deze jaren relatief vroeg smolt waren de omstandigheden in de broedgebieden waarschijnlijk gunstig voor de overleving van de volwassen vogels. Daarmee wijzen alle pijlen naar één overblijvende oorzaak: de trek. Daarbij hebben de drie soorten gemeen dat ze afhankelijk zijn van getijdegebieden langs de kusten van de Gele Zee om bij te tanken. Uitgerekend daar was in die jaren sprake van grootschalig verlies van natuur.

Halvering van populatie
Uit eerder onderzoek door de groep van Piersma is gebleken dat de sterfte van bijvoorbeeld volwassen kanoeten normaal gesproken gelijkmatig is verdeeld over het jaar. Tot 2010 gold dat ook voor de drie onderzochte soorten en was de sterfte laag genoeg om een stabiele populatie te onderhouden. Met de toegenomen sterfte in 2011 en 2012 zullen de drie populaties echter hard achteruit gaan.  ‘Wanneer de sterfte in hetzelfde tempo door blijft gaan als in het jaar 2012, dan zullen we een halvering van de populaties zien binnen drie tot vier jaar’, aldus Piersma.

‘Regeringen zijn vaak niet zo genegen om economische ontwikkelingen te remmen ten behoeve van natuurbescherming, tenzij er een hard bewijs ligt voor de schadelijke gevolgen van die economische ontwikkeling’, stelt Piersma. ‘Met dit onderzoek, dat financieel werd ondersteund door het Wereld Natuur Fonds en Vogelbescherming Nederland, is dat harde bewijs voor de schadelijke effecten van de ontginning rond de Gele Zee wel geleverd.’