Thijs Berman: Rospudavallei

In Noord-Oost Polen wil de buitensporig conservatieve regering een snelweg bouwen, dwars door een uniek natuurgebied : de Rospuda vallei. Die snelweg moet toevallig door nog twee andere natuurgebieden – het is namelijk veel makkelijker om een stuk natuur van de staat te kopen, en goedkoper, dan een serie weilanden van een heel stel boze boeren.

Een paar weken geleden was er een groepje Groningse studenten. Biologen met verrekijkers, en vast ook met botaniseertrommels. Hoe uniek is de Rospudavallei, vroegen zij zich af. Nou, volstrekt uniek. Een ongerept veenmoeras, nergens in Europa te vinden, in duizenden jaren opgebouwd, met een unieke waterhuishouding van rivier- en grondwater. Elke verstoring, zelfs tijdelijk, is een onherstelbaar drama. Minstens zeventien zeldzame diersoorten vonden deze studenten, die verbijsterd waren over zoveel rijkdom op krap 6 vierkante kilometer. Zandhagedis, poelkikker, kamsalamander, bevers. In het oerbos ernaast lopen lynxen en wolven.

Kort na de Groningers kwam ik er zelf, met een delegatie van het Europees parlement. We hebben gekanoed over die smalle Rospuda rivier (zie foto - red.) , met lokale milieubeschermers. Die worden geïntimideerd, klemgereden, ontslagen. De burgemeester van de nabijgeleden stad Augustow eist dat de snelweg er morgen komt. Er rijdt een onafgebroken stroom vrachtautos door zijn stad. Ongelukken, stank, lawaai, de inwoners worden er gek van. En dat snap je. Ach, zegt hij, mooie riviertjes genoeg hier. En bovendien: straks houden die milieuterroristen elke snelweg tegen.

Een van de Poolse politici riep vertwijfeld: "Ja, de natuur staat nu eenmaal altijd de vooruitgang in de weg." Hoera. Het betonnen geloof in vooruitgang komt daar nog in het wild voor, dankzij decennia stalinisme. "En Europa", zei de burgemeester van Augustow, "moet zich hier niet mee…" ja hoor, daar komt dat ellendige, laffe woord weer: "..bemoeien." Goddank doet Europa dat wel. Met de habitat-richtlijn. De EU staat voor bescherming van, hoe zei Fop I Brouwer het ook al weer: wat leeft en groeit en ons telkens weer boeit. Polen is lid van de EU, en zal zich dus aan het Verdrag moeten houden. Op z´n Gronings : Pacta sunt servanda. Met dank aan Fop I Brouwer.

Polen wees deze vallei zelf aan als Natura 2000 gebied. Daar met Europees geld een weg doorheen jagen en de milieuregels opzij schuiven, dat gaat niet. Brussel - de Europese Commissie - sleept Polen voor de rechter. En het Europees parlement zal, als het aan mij ligt, de Poolse milieubeschermers een hart onder de riem steken en meehelpen de Rospudavallei te redden.

Daar in Augustow is het handjevol milieumensen blij met de Europese vlag. Die wappert aan hun kant. De vlag is trouwens ook te vinden bij homosexuelen in Warschau, als die tegen de verdrukking in hun Gay Pride organiseren en gelijke behandeling eisen, zoals gegarandeerd door Europese richtlijnen. Zo wordt Polen waar zoveel Poolse jongeren van dromen: een open democratie, een moderne en duurzame economie. Dankzij de dynamiek van de EU. Ook ik heb kritiek genoeg, op al die kleine stapjes van de Unie, maar toch. Er is veel bereikt. Vraag het de Poolse milieubeschermers.

En daar kunnen wij in Nederland iets van opsteken. Ons land stond aan de wieg van die milieuregels, die gelijke rechten. Daar kunnen we trots op zijn, we kunnen zelfbewust voorop blijven lopen, en onze Poolse milieuvrienden verwachten dat ook van ons. Die toon zou ik in Den Haag vaker willen horen, in dat zelfbenoemde reservaat van deze nimmer uitgestorven soort als het over Europa gaat: de Lepus Horroris. De angsthaas. Ik zie liever de poelkikker. Ook geen durfal, maar zo zeldzaam dat hij Europese bescherming verdient.

Thijs Berman,
15 juli 2007