Terpen van de toekomst

Terpen zijn niet alleen landschapselementen uit het verleden, ze kunnen ook een nieuw verhaal zijn van de toekomst. Deze week kwamen historici, archeologen, ontwerpers en kunstenaars bij elkaar om hierover na te denken. Wat te denken van nieuwe terpen of Holwerd aan zee?

Een reportage met landschaphistoricus Theo Spek:

Het verhaal begint ongeveer 700 jaar voor onze jaartelling, toen de kwelders aan de kust inmiddels hoog genoeg waren voor bewoning. De kwelders overstroomden af en toe, maar al snel wisten bewoners gebruik te maken van deze natuurlijke dynamiek. De incidentele overstromingen zorgden namelijk voor aanwas van voedselrijk slib, dat de bodem geschikt maakte voor het verbouwen van allerlei gewassen. De uitgestrekte graslanden werden zowel als hooiland als weidegrond gebruikt. En de zee voorzag in vis en schelpdieren.

Rond 1200, werden de uitgestrekte kwelders stukje bij beetje ingepolderd. De meeste dijken waren vermoedelijk al gereed vóórdat in deze streek kloosters kwamen. Eerder zullen het de boeren zijn geweest die hun krachten bundelden en uiteindelijk een aaneengesloten dijkenstelsel realiseerden langs de huidige Waddenkust. Daarna veranderde er veel. In rap tempo verzoette het landschap en strekten dorpen en boerderijen zich uit tot buiten de veilige woonheuvels. Er verschenen her en der bomen. En er kwamen grotere akkerarealen. Op de lichtere klei maakte steeds meer weidegrond plaats voor akkers. Ook verrezen er grote boerderijen op de stevige klei, evenals vele stinzen en borgen.

De terpdorpen zijn er nog steeds, maar hebben steeds meer te maken met teruglopende bevolkingsaantallen, relatief hoge werkloosheid en verdwijnende voorzieningen. Ontwikkelingen die ten koste gaan van de leefbaarheid.

Het project Terpen- en wierdenland : wil het verleden gebruiken om het heden vorm te geven. Het doel is om aan de hand van archeologische en historische gegevens, aanpassingen te doen die de leefbaarheid in het dorp vergroten en het aanzien ervan verbeteren. Voor het uit te voeren onderzoek werken wetenschappers samen met bewoners. Te beginnen in de Groningse wierdedorpen Ulrum, Warffum en Godlinze. Ook Museum Wierdenland in Ezinge speelt een belangrijke rol. In Friesland wordt de geschiedenis van Firdgum, Wijnaldum en Hallum onder de loep genomen.

Deze week kwamen historici, archeologen ontwerpers en kunstenaars bij elkaar in een tweedaags symposium om hierover van gedachten te wisselen.