Teken

Teken zijn zeer nauw verwant aan mijten. Van spinnen onderscheiden ze zich o.a. doordat er geen duidelijke scheiding tussen kopborststuk en achterlijf bestaat. Teken onderscheiden zich van insecten door hun acht poten. Maar de larven van een teek hebben tot hun eerste vervelling nog wel zes poten.

In Nederland en België kent men een tiental soorten teken. Deels zijn ze gespecialiseerd in het bloed zuigen van diersoorten zoals vleermuizen, woelratten en oeverzwaluwen. Verreweg de meeste soorten harde teken ( Ixodidae ) hebben drie gastheren. Alle drie stadia (larve, nimf en adult) parasiteren.

De bekendste Europese soort is Ixodes ricinus of schapenteek, een parasiet op vogels en zoogdieren. Deze soort heeft een breed spectrum van gastheren: larven en nimfen worden gevonden op kleine zoogdieren, vogels en hagedissen. De volwassen teken vinden een plaatsje op grotere dieren zoals hond of wild zwijn. Ook de mens kan door deze soort worden gebeten. Dit is de teek die dan ook de Lyme-ziekte overbrengt,

In eerste instantie is een teek slechts een paar millimeter groot. Als ze zich helemaal volgezogen hebben met bloed, worden ze meer dan een centimeter groot Het mannetje is binnen 8 uur verzadigd en laat dan los. Het vrouwtje blijft 1 tot 2 weken zitten. Ze heeft het bloed nodig om eitjes te maken. Nadat het volwassen vrouwtje zich volgezogen heeft legt zij 500 tot 3000 eieren op de bodem of onder in de vegetatie en sterft daarna. Uit de eieren komen de larven die zich tussen de tien dagen en 2 jaar schuil kunnen houden, totdat een geschikte gastheer gevonden is (klein zoogdier). Na een aantal dagen op die gastheer laten de larven zich vallen, vervellen tot nimf en wachten weer tussen de tien dagen en twee jaar op een nieuwe gastheer. Dit herhaalt zich dan ook in de volwassen fase (adult). De duur van de gehele levenscyclus kan variëren tussen de anderhalf en zeven jaren.

Teken gaan extreem zuinig met hun energie en kunnen heel lang zonder voedsel. Ze detecteren hun potentiële gastheer door de lichaamswarmte, en wellicht ook door geur. Op de voorpoten bevindt zich het orgaan van Haller, bestaande uit een putje met een aantal zintuigharen erin, dat bij het lokaliseren van de gastheer wordt gebruikt. Ze kunnen via de benen van de gastheer omhoog klimmen en nestelen zich bij voorkeur in huidplooien.

Sinds kort is bekend dat teken, naast de Lyme-ziekte, ook Human Granulocytic Ehrlichiosis (HGE) op mensen kunnen overbrengen. Net als de Lyme-ziekte valt HGE goed te bestrijden met antibiotica.

Sinds kort wordt de teek Dermacentor reticulatus ook in Nederland gevonden. Deze teek kan de dodelijke ziekte Babesiosis overbrengen op honden en komt algemeen voor in de tropen en rond de Middellandse Zee.

Voor meer informatie:
- Natuurkalender
- Natuurinformatie (zoekterm teken)
- Saag (informatie over lymeziekte)