Steeds minder platvissen op het Balgzand

Er zijn steeds minder jonge platvissen te vinden op het Balgzand. Dat schrijven onderzoekers van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek, NIOZ op Texel deze maand in een internationaal wetenschappelijk tijdschrift voor mariene biologie. Sinds 1975 vangt het NIOZ op vaste tijden en vaste plaatsen vissen op het Balgzand, een getijdegebied net ten oosten van Den Helder. Vanaf 1980 zagen de onderzoekers steeds minder schol en bot in hun netten. Met name de jaarklassen 1 en 2 zijn tussen 1980 en 1990 helemaal verdwenen uit het gebied. Alleen de ‘jaarklasse 0’, dus de dieren die datzelfde jaar uit het ei zijn gekropen, worden nog gevangen.

De onderzoekers kunnen het verdwijnen van de jonge platvis niet verklaren, zegt de eerste auteur van het artikel, dr Henk van der Veer van het NIOZ. “Er lijkt in die periode aan de voedselsituatie niets drastisch veranderd voor de platvisjes. We vermoeden dan ook dat de oorzaak buiten het Balgzand gezocht moet worden, bijvoorbeeld op de Noordzee.”

Tegelijk heeft het verdwijnen van de platvis wel consequenties voor andere dieren in het gebied, waarschuwt Van der Veer. “Deze vissen voeden zich onder andere met de sipho’s van schelpdieren. Dat zijn de ‘slurfjes’ waarmee ingegraven schelpdieren algen van de wadbodem slurpen. Wanneer platvissen die sipho’s kort grazen, moeten de schelpdieren hoger in het zand gaan zitten om nog bij hun voedsel te kunnen komen. Daarmee worden ze beter bereikbaar voor vogels die van schelpdieren leven, zoals de kanoetstrandloper. Nu de platvissen verdwijnen, kunnen de schelpdieren met hun langere sipho’s dieper in de wadbodem blijven zitten, waardoor ze steeds moeilijker bereikbaar zijn voor vogels”, aldus Van der Veer.

Het Balgzand is beschermd natuurgebied, maar dat heeft de achteruitgang van de platvissen blijkbaar niet kunnen tegenhouden. “Dit gebied is zo nauw verweven met aangrenzende natuurgebieden, zoals de rest van het wad en ook met de Noordzee, dat bescherming van een klein onderdeel niet veel zin lijkt te hebben”, concludeert Van der Veer. “Dit onderzoek laat zien dat bescherming van natuurgebieden, laat staan van individuele diersoorten alleen maar kan slagen in de samenhang van een compleet  voedselweb.”