Sponzenonderzoek op 100 meter diepte

Een primeur bij Vroege Vogels: de eerste radioreportage op de Nederlandse radio van 100 meter diepte in de zee! We gaan op zoek naar een bijzonder dier: de spons.

De spons is het oudst bekende dier op onze aarde; zo'n 700 miljoen jaar maar liefst. En toch is er maar weinig bekend over dit dier dat zeer bijzondere eigenschappen heeft. Sponzen zouden de missende schakel zijn in de kringloop van het rif, een bron van antibiotica en dragen misschien de oplossing voor kanker in zich.

Darwins paradox?
Een koraalrif kan je zien als oase in een grote zeewoestijn. Hoe is het mogelijk dat er op het koraalrif zoveel organismen leven? Darwin vroeg zich dit 171 jaar geleden ook al af: een raadsel dat het 'Darwins Paradox' werd genoemd.

Maar wat blijkt: het koraalrif is een perfect uitgebalanceerde kringloop en sponzen zijn de motor. Er worden namelijk wel afvalstoffen gemaakt door het rif (door algen en koralen), maar helaas in de vorm van suikers die de meeste andere rifbewoners niet kunnen gebruiken. Sponzen gelukkig wel, want zij zetten de suikers om in sponzenpoep. Deze poep komt op de bodem van een rif te liggen en vormt zo een voedzaam hapje voor krabben, slakken en wormen. Deze dieren zijn dan weer een voedselbron voor grotere dieren. Deze nieuwe kringloop werd in 2013 gevonden door o.a. aquatisch ecoloog Jasper de Goeij van  Carmabi en de Universiteit van Amsterdam. 

Sponzenonderzoek
Maar al met al is er nog erg weinig onderzoek gedaan naar sponzen, terwijl er in deze dieren toch veel bijzondere eigenschappen schuilgaan. Zo verbergen sponzen misschien wel enkele medische oplossingen. Ze worden al gebruikt als een bron van antibiotica, maar maken ook stoffen die celdeling tegengaan (als afweer tegen concurrerende andere organismen): een potentieel nieuw anti-kanker medicijn dus. Elke spons is daarbij ook nog eens uniek in de manier waarop deze 'chemical warfare' plaatsvindt. En dan te bedenken dat er maar liefst 8700 soorten zijn met elk hun unieke verdedigingsmechanisme. En veel sponssoorten moeten nog beschreven worden, zeker in de onbekende, donkere wateren van de onmetelijk grote diepzee.

Momenteel vindt er op Curaçao een onderzoek plaats door de Indonesische biologiestudent Anak Indraningrat en aquatisch microbioloog Detmer Sipkema van de Wageningen Universiteit i.s.m. Curasub Curacao naar de bacteriële samenstelling van sponzen op verschillende dieptes. Misschien wordt hier wel nieuwe antibiotica of een nieuw medicijn tegen kanker gevonden.

Jesper Buursink ging mee op expeditie en maakte deze beelden op 105 meter diepte in de buurt van Curaçao. We zien rechts een reuze vatspons en in het midden een murene en een koraalduivel.

Nieuws vanaf  Curaçao
Onze verslaggever Jesper Buursink is op Curaçao en doet verslag van de natuur en het milieu in dit autonome land binnen het Nederlands Koninkrijk. Van toekomstdromen over de ontwikkeling van een vuilnisbelt naar een Ecopark tot aan het enorme belang van sponzen op 100 meter diepte in de Caribische Zee.

Beluister ook de reportages over het Ocean Ecopark , het nieuwe haaienreservaat , de zeeschildpadnesten en de Isla Raffinaderij .