Spinoza-premie voor klimaatjurist

Hoe zorg je ervoor dat rechtvaardigheid, milieu en klimaat samengaan? De in India geboren jurist Joyeeta Gupta timmert al jaren aan de weg om oplossingen voor dit vraagstuk te vinden. Voor haar werk ontving ze dit jaar de prestigieuze Spinoza-premie, de hoogste onderscheiding in de Nederlandse wetenschap.

Joyeeta Gupta was hoofdauteur bij het Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC, dat in 2007 de Nobelprijs kreeg. Daarnaast is ze medevoorzitter van de Earth Commission. Deze groep wetenschappers van over de hele wereld probeert op basis van wetenschappelijke inzichten een pad voor de aarde uit te stippelen, naar een stabiele en welvarende toekomst. Nu werkt ze tevens als hoogleraar milieu en ontwikkeling van het mondiale zuiden aan de Universiteit van Amsterdam.  

Hoe onrechtvaardig de wereld verdeeld is wat betreft regels en geld, realiseerde Joyeeta Gupta zich tijdens de giframp van Bhopal in 1984. In één nacht kwamen meer dan tweeduizend mensen om. Die ramp werd veroorzaakt door Union Carbide, een grotendeels Amerikaanse multinational die in India pesticiden produceerde. Om geld te besparen had dat bedrijf allerlei veiligheidsregels niet gevolgd. Ze besefte zich sindsdien dat een multinational in India kon doen en laten wat die wil. Het geld ging naar de Verenigde Staten, maar de risico’s waren voor India.  

Joyeeta Gupta zal met de Spinoza-premie, zo'n 1,5 miljoen euro, gaan werken aan een mondiale grondwet. Een allesomvattende wet is nodig om wereldwijde klimaat- en milieurechtvaardigheid te waarborgen, waar landen zich aan committeren en waar natuur, biodiversiteit en mensenrechten een plek krijgen. Het moet de wereld verplichten ervoor te zorgen dat we andere landen geen schade toebrengen, van lokaal tot mondiaal niveau. Gebeurt dat wel, dan moet je daarvoor je verantwoordelijkheid dragen. Joyeeta Gupta hoopt dat de grondwet een manier zal bieden om dergelijke conflicten te vermijden.