Slapeloos onder water

Slapeloze nachten? Daar kunnen ook vissen een heel verhaal over vertellen. Amerikaanse wetenschappers zijn er achter gekomen dat slaapstornissen bij vissen sterk op die van mensen lijken.

Wakker liggen
Anders dan zoogdieren hebben vissen geen oogleden. Het idee dat ze überhaupt slapen als ze hun ogen niet kunnen sluiten klinkt dus een beetje gek. Toch weet men sinds een paar jaren dat vissen wel eens een dutje doen. Net zo als bij veel mensen lukt dit niet altijd en ze blijven onrustig wakker liggen.

Narcolepsie
De onderzoekers keken naar het slaappatroon van zebravissen om meer inzicht te krijgen in de slaapstoornis narcolepsie. Dit is een neurologische aandoening waarbij de betrokkenen zich overdag heel slaperig voelen en zelfs spontaan in slaap kunnen vallen. 's nachts liggen ze vaak wakker of beleven vervelende droomachtige hallucinaties. Ongeveer 10.000 Nederlanders lijden aan deze aandoening.    

Een kleine mutatie
Gezonde zebravissen vertonen een regelmatig slaapritme. Als het donker wordt zakken ze naar de grond waar ze voor een aantal uren roerloos blijven liggen. Wanneer hun slaap verstoord wordt, bijvoorbeeld door vel licht, halen ze de verloren uren op een later tijdstip weer in. 

Sommige zebravissen dragen echter een mutatie in het gen voor hypocretine. Dit is een eiwit in de hersenen die honger, seks en ander gedrag regelt - waaronder ook slaap. Vissen die dit eiwit tekort komen hebben grote problemen in slaap te vallen. Vaak kregen ze slechts de helft van een normale nachtrust. Deze vissen waren dan ook minder alert en energiek.

Een tekort aan hypocretine blijkt ook de oorzaak van narcolepsie te zijn. Bij mensen kunnen de zenuwcellen die het eiwit aanmaken afsterven waardoor het slaappatroon verstoord raakt. Onderzoekers hopen door het vismodel meer inzicht in deze ziekte te krijgen.
 

Bron: PLoS Biology