Schoolplaatnatuur

Schoolplaten werden vanaf ongeveer de 19e eeuw gebruikt om de lessen op de lagere school te verlevendigen. Er waren bijvoorbeeld schoolplaten over Nederlands-Indië, over de vaderlandse geschiedenis en over het leven op het platteland. Vanaf 1900 kwam uitgeverij Wolters met een grote serie schoolplaten waarbij ook lesboekjes en handleidingen hoorden. Er is ook een groot aantal biologieplaten gemaakt. De bekendste zijn van Marinus Koekkoek  (Amsterdam, 1873-1944). Hij was in zijn tijd de beroemdste dierentekenaar van Nederland en was als vaste tekenaar in dienst van het Rijksmuseum van Natuurlijke Historie. Zijn bekendste serie is ‘In Ons Land’, met 12 platen die de natuur van Nederland afbeelden.

Fotowedstrijd
Vroege Vogels was benieuwd of die schoolplaatnatuur van begin 20e eeuw nog ergens in Nederland te vinden is. En zo niet, wat is er dan veranderd? We vroegen kijkers om foto’s van plekken in Nederland die leken op een van de door ons geselecteerde schoolplaten: weide, heide, rivier, strand en duin. In de uitzending laten we de winnende foto’s zien.

In het duin
Het typerendst voor het Hollandse duin zijn de blanke toppen, op de schoolplaat ‘In het duin’ aan de einder geschilderd als twee oplichtende vlekjes. Het zand in de open duinen blijkt steeds zeldzamer geworden. Tegenwoordig zijn de duinen op veel plekken dichtgegroeid. Duinbeheerders zetten meerdere methodes in (grazers, afplaggen) om het duin weer meer open te krijgen.

In de Kennemerduinen pakken ze het nog grootser aan. Ze hebben daar gleuven in de eerste duinenrij gegraven. Daardoor creëren ze een soort zandsnelwegen, van het strand de duinen in. Dat alles om het duin weer meer te laten lijken op de duinen van de schoolplaat van Koekkoek.

Nog tot einde dit jaar zijn de schoolplaten van Koekkoek te zien in het Comeniusmuseum in Naarden. Het Nationaal Onderwijsmuseum maakte een filmpje over het leven van Marinus Koekkoek.

Bekijk hier het filmpje dat Vroege Vogels maakte over het leven in de sloot volgens Koekkoek.