Schimmels schieten hun sporen weg met behulp van waterdruppels

Van sommige soorten paddenstoelen is bekend dat zij hun sporen weg schieten om zich zo te verspreiden. Hoe ze dit doen was echter altijd een raadsel. Tot nu. Het blijkt dat ze hiervoor de energie van waterdruppels gebruiken, zo melden wetenschappers van de Duke University in North Carolina. "Ongeveer één derde van alle schimmels gebruikt dit mechanisme," aldus onderzoeksleider Chuan-Hua Chen.

Bij het afschietmechanisme van de paddenstoelen zijn drie 'ingrediënten' betrokken, namelijk een spore en twee soorten waterdruppels. De spore heeft veelal de vorm van een half ei met een brede basis. De twee waterdruppels hebben ieder een andere vorm: een langwerpige waterdruppel (adaxiale druppel) en een kleine ronde waterdruppel (buller's druppel). De kleine druppel bevindt zich bij de basis van de spore en de langgerekte druppel aan de zijde van de spore, zie het plaatje hieronder.

Wanneer de twee druppels samenkomen wordt de gezamenlijke oppervlakte kleiner. Dit zorgt ervoor dat er energie vrijkomt die voorheen de oppervlaktespanning van beide druppels in stand hield. Deze energie zorgt er vervolgens voor dat de spore de lucht in wordt geschoten weg van zijn 'ouderzwam'.

Chen en zijn collega's wisten voor het eerst het proces op beeld vast te leggen. De onderzoekers gebruikten een spore van piepschuim en maakten hierop waterdruppels door middel van een inkjet printer. Vervolgens filmden ze het proces met een high-speed camera.

De spore wordt met hoge snelheid afgeschoten en nadat het projectiel één centimeter heeft afgelegd wordt het meestal al meegenomen door de wind. Dit is maar goed ook want anders zou de spore, mede door de luchtweerstand, weer op dezelfde plek terugvallen als vanwaar die vertrok.

De ontdekking van de werking van het mechanisme maakt het controleerbaar en mogelijk ook toepasbaar in andere gebieden. Denk bijvoorbeeld aan zelfreinigende oppervlakten, waar waterdruppels de vuildeeltjes wegschieten.

Bron: New Scientist & Journal of the royal society of interface