Rif van gedumpte perenbomen barst van het zeeleven

Kunstmatige riffen in de Waddenzee, gemaakt van afgedankte perenbomen, zitten na ruim een jaar onder water boordevol met zeeleven. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Jon Dickson. “Na vier maanden zagen we al veel vissen en andere dieren rond het rif. Na zestien maanden is het nog veel rijker geworden. Paalwormen zijn al begonnen met de afbraak van het hout, maar we verwachten dat de ‘peren-riffen’ nog vele jaren mee kunnen”, zegt Dickson.

De experimentele, kunstmatige riffen zijn deels een vervanging voor het vele drijfhout dat in vroegere tijden in zee terechtkwam. “Voordat mensen de rivieren met dammen en dijken in het gareel brachten, voerden ze veel bomen af naar zee. Na een half jaar tot meer dan een jaar, zonken veel van die bomen naar de bodem. Daar zorgden ze voor structuur op en in de bodem”, zegt Dickson. “Dat natuurlijke drijfhout zie je nauwelijks meer. Maar onze experimentele riffen zijn ook een vervanging voor de uitgestrekte mossel- en oesterriffen die vroeger op de bodem van de Waddenzee voorkwamen. Door visserij, baggeractiviteiten, en ook door ziekten zijn veel van die riffen, en daarmee de natuurlijke structuur die zij boden, verdwenen.”

Het gebruik van perenbomen als alternatief rif, was een pragmatisch idee van NIOZ-onderzoeker Tjeerd Bouma. Die bomen werden gerooid en zijn daarmee een goedkope bron van hout, dat in grote hoeveelheden beschikbaar is. Jaarlijks wordt in Nederland ongeveer 400 ha laagstam fruitbomen gerooid.

Met blokken beton aan de voet, verdwenen 192 bomen, omgebouwd tot 32 ‘kunstriffen’, in 2022 in de Waddenzee. Met behulp van camera’s op de betonnen voeten, met fuiken, en ook door enkele van die riffen op gezette tijden even naar boven te halen, controleren Dickson en collega’s hoeveel leven ze aantrekken.

Na vier maanden bleken er al al zakpijpen op de riffen te groeien. Nu, na 16 maanden zijn veel van de kleine en middelgrote zakpijpen door vissen. De overblijvers zijn heel groot geworden.

De onderzoekers zagen ook enorme hoeveelheden botervisjes tussen de takken vandaan komen. Ook zaten er duizenden eitjes van zeekatten. Deze kunstriffen zijn een broedplaats voor vis en garnalen geworden en daarnaast vestigingsplaatsen voor ‘vaste bewoners’, zoals die zakpijpen en ook anemonen.

De perenriffen zullen na verloop van tijd vanzelf verdwijnen. “Nu al zien we dat paalwormen het hout flink hebben aangetast. Maar als het meezit, zijn de bomen na enkele decennia zo volgegroeid met rifbouwers zoals schelpdieren, dat er dan een natuurlijk rif achterblijft”, hoopt Dickson.

De onderzoeker is erg opgetogen over de snelle resultaten die met deze kunstriffen worden bereikt en noemt het hoopgevend dat zoveel biodiversiteit in zo'n korte tijd gegenereerd kan worden.

Dit project is mede mogelijk gemaakt door het Waddenfonds, Provincies Groningen, Friesland en Noord-Holland.

Bron: NIOZ