Paul Prillevitz: Horror in de natuur

In veel horrorfilms zien de vijandige monsters er uit als insecten of reptielen. In B-films als Alien en Godzilla zijn ze alleen wat groter dan in werkelijkheid. Wat daaruit valt op te maken, is dat een deel van de fauna voor de mens dus staat voor angst, gruwel en monsterlijk gevaar. Uit diezelfde angst voor de natuur verbergen we ons ook achter dijken en laten we ons inenten tegen enge ziektes.

Aan de andere kant wordt er heel lief en poezelig gedaan over de natuur. Romantische films spelen zich in de Alpen af en zielige panda’s moeten beschermd worden. Wat wil dit zeggen? Is de mens nu bang voor de natuur of juist niet? Vinden we de natuur mooi en kwetsbaar of juist beangstigend en slecht?

Waarschijnlijk beiden. Mensen vertonen tweeslachtig gedrag. Schizofreen bijna. Gezinnen hebben soms een lief konijn in een hok in de tuin staan terwijl een ander konijn met kerst gewoon in de pan verdwijnt. Vissen worden gehouden in een aquarium terwijl ‘s avonds ook tong op het menu staat. Wat moeten de aquariumbewoners hier wel niet van denken? Verdwijnen zij binnenkort ook in de oven? 

Welke eigenaardige moraal ligt hier aan ten grondslag? Of is het puur een kwestie van esthetiek en schoonheid? Moeten daarom mooie, koddige, witte zeehondje zo nodig gered worden terwijl niemand zich inzet voor de lintworm, de kwal, de sidderaal, de jakhals of het wrattenzwijn?
Wil de mens nu echt het milieu redden of eigenlijk toch liever de natuur ten eigen bate misbruiken? Vanwaar die angst voor wolven en beren? Jaarlijks doodt de mens talloze malen meer wolven en beren dan er mensen worden omgelegd door deze viervoeters. Als het dan toch een keer gebeurt dat een Grizzly een mens grijpt, zijn de rapen gaar en wordt er direct een klopjacht georganiseerd.

Waar komt deze surrealistische dubbelmoraal vandaan? Zijn we gewoon pragmatische opportunisten die doen wat ons op een bepaald moment het beste uitkomt omdat we moeten overleven? Dieren en planten passen zich om die reden aan aan hun omgeving. De mens doet vaak precies het omgekeerde. Hij brengt alles in cultuur en past de omgeving aan zichzelf aan, met ernstige milieuvervuiling tot gevolg. Dat werpt een moeilijke vraag voor onze voeten. Als het leefmilieu een afspiegeling is van de mensheid, hoe ziet onze eigen ziel er dan uit? Als Zermatt of toch als Tsjernobyl?