Paardenbloem is stoer en pluizig | Nationale Bloem Verkiezing

Paardenbloem roept op om te stemmen: "Men noemt mij wel eens onkruid, de vloek van het gazon. Ik beschouw het als een geuzennaam. Geen barst te klein om in te ontkiemen. Ik wil niet opscheppen, maar in mijn koninkrijk gaat de zon nooit onder. Ik bloei over het gehele noordelijke halfrond. De zaden van mijn pluizenbol zeilden overal mee naartoe, met de wind en met de mens. Al heb ik eerlijk gezegd niet zoveel met paarden. Ik brul liever mijn Franse naam: dent-de-lion of het Duitse Löwenzahn, oftewel tanden van de leeuw! De Bataafse leeuw? Stem op mij!"

Lees hier welke bloem de Nationale Bloem van Nederland is geworden!

Nederlandse naam: Paardenbloem
Wetenschappelijke naam: Taraxacum officinale
Taxonomie: De paardenbloem is een soort uit de composietenfamilie (Asteraceae) 

De naam ‘paardenbloem’ lijkt voor de hand liggend. Paarden zouden zich graag te goed doen aan deze plant. Maar deze verklaring lijkt wat gezocht. Vroeger werd het woord ‘paard’ gebruikt om een negatief betekenis te koppelen aan een woord, zoals bij de naam ‘paardenkastanje’ (in tegenstelling tot de eetbare tamme kastanje). Tegenwoordig gebeurt dat nog met het woord ‘hond’, zoals ‘hondenweer’ of ‘hondenbaan’. De soortnaam ‘officinale’ is een interessante. Deze naam vind je vaker bij artsenijplanten en wijst erop dat het een medicinale gewas is. In het Latijn was officina was een aanduiding voor een apotheek en officinale wil letterlijk zeggen ‘van de apotheker’. Waarschijnlijk is de reden hiervoor dat paardenbloem werd voorgeschreven om de afscheiding van urine te bevorderen (diuretische werking). De geslachtsnaam ‘taraxacum’ heeft een wat onduidelijk herkomst. Er wordt vermoed dat het woord afgeleid is van het Arabische tarakhchakon, waarmee kruidkundige een plant bedoelen die oogziektes helpt genezen of het Griekse taraxis dat zou wijzen op een oogziekte. Vroeger geloofde men dat straalbloemen en composieten goed waren voor het oog, vanwege de gelijkenis met de stralen van de iris in ons eigen oog.

Bloeitijd: Paardenbloemen bloeien vooral in het voorjaar van maart tot mei en in het najaar van september tot november. Maar je kan bloeiende exemplaren vaak het jaarrond vinden, zeker bij een zachte winter.

Bloem: De naam ‘composiet’ of ‘samengesteldbloemige’ zegt het al. De paardenbloem is niet één bloem maar een hoop kleine bloempjes verenigd op een bloembodem, die we tezamen ‘bloemhoofdje’ noemen.

Biotoop en groeiplaats: De paardenbloem is een echte pioniersplant en gedijt goed op recent verstoorde grond. Ook vind je ze volop, zeker in Nederland, in weides, graslanden, slootkanten en gazons. Maar eigenlijk is elke schuur of spleet in de stoep voldoende voor deze plant.

• Het Engelse dandelion, het Duitse Löwenzahn het Franse dent de lion, vrij vertaald ‘leeuwentand’, verwijst naar de ingesneden bladeren, die inderdaad vagelijk doet denken aan een tandrijke muil van een roofdier.
• In het Nederlandse taalgebied zijn voor de paardenbloem meer dan vijftig namen in gebruik, waaronder koebloem, luizebloem, meibloem, melkbloem, melkwied, melkkruid, papekruid, plaatbloem, varkensbloem, zoermelk, hondebloem, kettingbloem en pisbloem.
• Een paardenbloemplant produceert veel zaden. Tussen de veertig en honderd zaden per bloemhoofdje en een plant kan er zo’n vijfduizend per jaar produceren.
• Als er iets mooier is dan een veld vol paardenbloemen is het wel een veld vol uitgebloeide paardenbloem, met hun zilveren pluizenbollen.
• De paardenbloem is een echte windverspreider. Iedereen heeft wel eens een pluizenbol in één ademstoot willen uitblazen. Normaal vervult de wind deze functie. De bruine zaden zijn bevestigd aan een lange, dunne steel met aan het uiteinde ragfijne, straalsgewijze draden die als een parachute fungeren en de zaden ver kunnen meeblazen.
• Soms kwam het voor dat een zaadje in een molshoop was ontkiemd. Bij gebrek aan zon konden deze plantjes geen bladgroen vormen en bleven wit. Deze blaadjes worden ook wel ‘molsla’ genoemd, en vroeger werd het in het wild gezocht en rauw of gekookt gegeten.
• In werkelijkheid is Taraxacum officinale een vergaarbak van vele microsoorten. Daarom verschijnt er tegenwoordig achter de soortnaam de afkorting ’agg.’ om aan te geven dat hier gaat om een ‘aggregaat soort'. In Nederland komen naar schatting al meer dan duizend microsoorten voor. Dat heeft te maken met de opmerkelijke voortplantingsbiologie van deze bloemplant. Bij de meeste bloemplanten is zaadvorming het resultaat van het overbrengen van stuifmeel van de ene bloem op de stamper van een andere bloem, door de wind of een bestuiver. Maar bij paardenbloemen doet zich het merkwaardige geval voor dat er zonder bestuiving toch bevruchting optreedt en zaadzetting. Dit verschijnsel wordt apomixie genoemd. In zekere zin zou je deze microsoorten kunnen voorstellen als kloonlijnen. Er zijn ook paardenbloemen die wel via kruisbestuiving zaden krijgen. 

Voor ambassadeur Yvette van Boven is de paardenbloem een bron van inspiratie. De stoere bloem heeft een prachtige gele kleur, en hij is ook nog heerlijk om te eten. Speciaal voor Vroege Vogels maakt Yvette een pizza bianca belegd met gewokte paardenbloemblad. In de video kun je zien hoe dat moet:

Tenslotte heeft dchrijver en dichter Diet Groothuis een ode aan de paardenbloem gebracht in de vorm van een gedicht. Download hier de pdf!