Ottolien Boeschoten: Wat Vliegt Daar?

Mijn moeder was een natuurmens. Rondom ons kleine huis op de Veluwe lag een grote tuin.

Deze tuin was haar passie zouden we nu zeggen. En dan vooral de vogels die er in en uit vlogen. Wat zij ook deed in huis, het gebeurde bij een raam. Aardappels schilde ze staande in de keuken: bij het raam. Telefoneren: bij een raam. ‘s Ochtends als ze ‘aan’ de koffie zat, dan was dat bij het erkerraam. Spelletjes aan tafel deden we bij het raam, zodat ze, als wij langer na moesten denken met scrabble, een vogeltje kon spotten. Onze badkamer had een raam en zelfs onze wc, nergens vitrage. Alles open.

Toen ons huis na de oorlog werd gebouwd had ze inspraak en ze zorgde ervoor dat er overal veel ramen in het huis kwamen. In de vensterbank stond altijd haar verrekijker klaar en één van de eerste drukken van “Wat Vliegt Daar?”.
Ze kende ze allemaal: de merel, de diverse mezen en het roodborstje natuurlijk. Maar het begon pas echt wat te worden als er een kneu te zien was, of een draaihals, een hop. Soms fietsten we met het hele gezin naar een weiland, omdat daar kraanvogels waren neergestreken of we gingen naar de IJssel als de ooievaar zat te klepperen op zijn nest. Alles wilde ze meemaken. Zien. Kijken naar vogels.
Een fuut met zijn kleintjes op de rug? Ze stond er vroeg voor op om ze op te sporen. Ze leerde ons ezelsbruggetjes: een wulp heeft zijn snavel naar zijn gulp en dan maakte ze het gebaar van een snavel die naar beneden gaat. Als kind vond ik dit allemaal volstrekt normaal. Dat mijn moeder met onze Super 8 filmcamera de laatste vechtende kemphanen vereeuwigde, voordat de ruilverkaveling een feit was, vond ik normaal. Later toen mijn broer en ik pubers waren, kon ze op flauwe opmerkingen rekenen. Oh wee als je moeder een hobby heeft; we staken haar de gek aan, we verbasterden de namen (‘Mama, mama snel, een sportvogel!’) en zij verbeterde geduldig, totdat ze doorhad dat we klierden. SPOTvogel, rotzakken! We deden haar na als ze weer eens bovenop de rem stond, omdat ze iets dacht te zien in het struikgewas. Als ze jarig was of met Sinterklaas gingen de liedjes en gedichten over ‘haar’ vogeltjes. Dit had natuurlijk alles te maken met het feit dat ze middenin een gesprek kon stoppen met praten, omdat de mees uitvloog of omdat ze, …hè?…oh nee…, iets dacht te zien. Vogels hadden voorrang. Je kon op je kop gaan staan, een vogel was zo maar weg. Wij konden wachten.

Zij zág de vogels, zij kon ze onderscheiden. Dat kan ik niet.
Ondanks dat mijn tuinhuis in Waterland midden tussen de weidevogels ligt, zie ik ze maar zelden van dichtbij. Ik kan ze wel horen en het is dan ook prettig dat sommige vogels hun naam zelf al roepen, zoals de grutto en de karekiet. Ik herken de vogel aan zijn geluid. De (broedse kip)… en de (meeuw)… en de stille korhoen (frrt). Maar kijken zoals mijn moeder, dat kon - kan ik niet. ik ben te laat met mijn verrekijker. Ik hóór de karekiet wel, maar zien doe ik hem zelden. In Amsterdam zijn de enige vogels die ik zie de Vondelparkparkieten, die in twee happen een vetbol verorberen.

Niet alle natuur kon mijn moeder bekoren. Zo weet ik nog goed dat we een wilde kat in de tuin hadden gevangen, een monster die onze kippen opat. Hij werd meedogenloos doodgeschoten door de buurman. En een mol die haar hele gazon verruïneerde, reeg ze letterlijk aan haar riek. Wij kinderen keken huiverend vanachter het raam in de erker toe…

Vlak voordat ze stierf zagen we samen - haar bed stond voor het raam van haar kamer in het verpleeghuis - een formatie spreeuwen, die continu van vorm veranderde. Het was februari. Normaal moest ze daarvoor op de fiets stappen om ze ergens te vinden. Nu kwamen ze voor haar raam. Vlak voordat de zon onderging.