Ontstaan Goois Natuurreservaat

Het Goois Natuurreservaat is gevormd door jarenlange aankoop van natuurgebieden. Een aanzienlijk deel van het oppervlak, zo'n 60% van de huidige circa 2.700 hectare, kwam al in 1933 in handen van de Stichting Gooisch Natuurreservaat. Deze organisatie werd een jaar eerder opgericht om het natuurschoon van het Gooi in stand te houden. Ook toen werden de bossen, engen en heiden bedreigd.

In het begin van de 19de eeuw was de Staat der Nederlanden eigenaar van veel gronden in het Gooi. Het gebruiksrecht op de heiden en de weiden was van de erfgooiers, een groep boeren van wie de voorouders een belangrijke rol speelden in de geschiedenis van Gooilant. De erfgooiers maakten collectief gebruik van de gronden. In 1836 werden zij tevens eigenaar van een hoeveelheid grond. Over het eigendom en het gebruik bleef echter onenigheid bestaan, zodat de overheid in 1912 het eigendom van de 'gemene gronden' toekenden aan een bij wet ingestelde Vereniging Stad en Lande van Gooiland. Als lid van deze vereniging kon de erfgooier zijn land blijven bewerken. De rust werd gegarandeerd met een bepaling dat deze erfgooierswet de eerste vijftien jaar niet kon worden gewijzigd.

Natuurbeschermers vreesden dat na die vijftien jaar de nog aanwezige natuurgebieden in het Gooi te gelde zouden worden gemaakt. Er waren al diverse, verontrustende bouwplannen gemaakt, waaronder dat voor de aanleg van een tuinstad op de Bussummer- en Westerheide. De toenmalige voorzitter van de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten, mr. P.G. van Tienhoven, en de Commissaris der Koningin, jhr. mr. dr. A. Roëll, namen het initiatief om het natuurschoon dat in bezit was van de Vereniging Stad en Lande, door aankoop veilig te stellen.

Door een samenwerkingsverband van Provincie Noord-Holland, gemeente Amsterdam en de zes Gooise gemeenten, Naarden, Huizen, Bussum, Blaricum, Laren en Hilversum, werd besloten een Stichting Gooisch Natuurreservaat op te richten. De wetgever gaf haar medewerking door de Erfgooierswet aan te passen. De wijziging maakt het mogelijk dat de Vereniging Stad en Lande een deel van het bezit zou afstaan tegen een eenmalige uitkering aan alle deelgerechtigden. Nog in datzelfde jaar werd de stichting opgericht. Een jaar later werd zij voor drie miljoen gulden eigenaar van 1.524 hectare bos en heide, en van een 104 hectare groot bos dat van particulieren werd gekocht. De erfgooiers, waarvan er na bijwerking van de ledenlijst bijna 3.000 bleken te zijn, ontvingen ieder het voor die tijd aanzienlijke bedrag van f 566,-.