Nico van Straalen: De kauw

De kauw leert. En wij hebben daar last van. Kauwen zijn slimme dieren. Ze zitten bij de supermarkt op de fietssturen te wachten tot de klant met zijn winkelwagentje de deur uitkomt. Klant laadt boodschappen in de stuurtas en gaat dan het winkelwagentje wegzetten. Daar heeft de kauw op gewacht. Hij vliegt naar de fiets en pikt vanaf het stuur de plastic zakken open waarvan hij weet dat er brood in zit of iets anders eetbaars. Waar ik woon kun je haast niet meer met goed fatsoen je winkelwagentje wegzetten, want bij terugkomst zijn je boodschappen geplunderd door de kauwen.

Het deed me denken aan de pimpelmezen in Zuid-Engeland in de jaren vijftig. Ook toen was het op den duur onmogelijk voor de melkboer om de volle melkflessen op de stoep te zetten, want de pimpelmezen kregen in de gaten dat als je de aluminium dop kapot pikt, daaronder een heerlijk laagje room zat.

Biologen hebben er indertijd veel onderzoek naar gedaan. De vraag is, leren de dieren het van elkaar? Als je een mees bent en je ziet dat Pietje Pimpel lekker van de melk zit te snoepen, krijg je dan het idee: dat kan ik ook. Of is het zo, omdat mezen nu eenmaal in alles pikken dat ze ieder voor zich ontdekken dat er onder die doppen wat te halen valt?

Indertijd was de uitslag dat de pimpelmezen wel degelijk leerden van elkaar. Dat was een nogal belangrijke conclusie. Want: als een dier een soortgenoot kan imiteren, betekent het dat hij zich een beeld kan vormen, in zijn eigen hersenen, van die soortgenoot. Hij moet begrijpen dat de ander beloond wordt en dan zelf die beloning ook gaan opzoeken. Dat is best wel ingewikkeld. Er gaat meer om in de mezenhersenen dan je denkt. Maar met deze verklaring kun je ook begrijpen waarom het pikgedrag zich zo snel verspreidde. Het ontstond in Southampton, maar verspreidde zich in een paar jaar over heel Zuid- Engeland.

Hetzelfde is nu aan de hand met de kauwen, denk ik. Kareltje Kauw leert van zijn soortgenoten. Waar het begonnen is weet ik niet maar de kauwen in mijn omgeving hebben de slag te pakken.

Kauwen hebben het ook voorzien op vuilniszakken, waardoor het een rommel wordt op straat. De richtlijn van de gemeente is dat je je vuilnis goed moet verpakken en niet de avond van te voren moet buiten zetten. Maar dat lost het probleem niet op. Kauwen zijn in staat om binnen 10 minuten een geweldige puinhoop te maken van een paar vuilniszakken. Ze zitten gewoon op de loer en het zou me niet verbazen als ze weten op welke dag in welke wijk de vuilnis buiten gezet wordt.

Mensen en wilde dieren verdragen zich niet altijd goed met elkaar. Maar mijn stelling is: wij hebben vooral last van slimme dieren, dieren die kunnen leren. Dus mochten wij als soort uitsterven, wat zeer waarschijnlijk zal gebeuren, dan is mijn gok: misschien de pimpelmezen,  maar zeker de kauwen nemen de wereld over.