Natuurkalender 1 september t/m 10 september

De herfst heeft in De Bilt een gemiddelde temperatuur van 10,2 graden Celsius, maar dit kan uiteenlopen van 7,7 graden toto 11,6 graden. Als overgangsseizoen van de zomer naar de winter kent de herfst enorme contrasten. In september kan de temperatuur nog oplopen tot boven de 30 graden Celsius. Het weer kan echter snel omslaan: van ver boven naar ver onder het vriespunt. De herfst heeft gemiddeld zeven vorstdagen en in 1920 zelfs 29. Zware stormen zin ook kenmerken voor de herfst en normaal valt er op twee dagen sneeuw in De Bilt.

Bij de herfst denkt u omgetwijfeld direct aan verkleurende en vallende bladeren. Dit is ee strategie van de planten om stormen, vorst en eventueel sneeuw te doorstaan. Maar sommige planten bloeien juist in de herft. Selectie van wat u kan verwachten in deze periode:

De Beuk komt van oudsher voor in heel Midden- en West-Europa. Vaak is het bladerdak in een beukenbos zo dicht dat er maar weinig ondergroei is. De veernervige bladeren zijn eirond, 5-10 cm lang met een gaaf tot licht gegolfde bladrand. De bladeren lopen vroeg uit, rond half april. Doorgeven: de datum waarop de eerste rijpe vruchten op de grond vallen.

Deze klimplant wordt 3 tot 20 meter lang en heeft hechtwortels op de stengel en zijtakken. De altijd groene, glanzende bladeren kunnen twee verschillende vormen hebben: aan niet-bloeiende scheuten zijn ze 3-5-hoekig en gelobd, aan bloeiende scheuten zijn ze lancetvormig-eirond tot ruitvormig. De witgroenige bloemen zijn vijftallig en staan in halfbolvormige schermen. De vrucht is een donkerblauwe bes. Klimop komt op de grond in bossen voor, op rotsen en muren en tegen bomen. De plant is algemeen in vrijwel geheel Europa. Bloeitijd is september tot en met december.

De Zomereik is een kenmerkende soort van de zandgronden van Oost-Nederland. Hij heeft eikels die op een steel zitten. Bij de Wintereik zijn de eikels ongesteeld en zitten er vaak enkele bij elkaar. Ook aan de hand van de bladeren zijn deze soorten van elkaar te onderscheiden. De bladontplooing begint rond eind april. De fenofase "vruchten rijp" wordt bereikt als de eerste rijpe vruchten op een natuurlijke manier van de boom vallen.

In de herfst kunt u op sommige mooie nazomerdagen nog veel vlindersoorten met een derde generatie zien. Zo heeft het boomblauwtje normaal gesproken twee generatie, maar in een warme nazomer en herfts kan er nog een derde serie opduiken.
Trekvlinders, met name atalanta's, zijn in de herfst in grote aantallen waar te nemen. op mooie dagen vliegen er tientallen naat het zuiden, of zitten ze in de tuin op bloeiende herfstasters. Vlinders, zoals de citroenvlinder, die overwinteren kruipen weg om alvast een goed plekje voor de winter te zoeken.

In de late zomer en het begin van de herfst verschijnen er soorten libellen die er eerder in het jaar nog niet waren. De paardenbijter is zo'n soort. Een andere typische soort van de herfst is de houtpantserjuffer die ook veel in de stad wordt gezien. Een klein slootje met wat over het water hangende takken is vaak voldoende om de soort te zien te krijgen.

In september en oktober verplaatsen grote massa's vogels zich. Deze trek komt aan het eind van de zomer al op gang. In september vindt de vogeltrek nog vooral 's nachts plaats, maar komt in oktober ook overdag op gang. In september trekken veel insectenetende Afrika-gangers over, zoals de fitis. Zaadetende vogels trekken over het algemeen wat later. De vogels die blijven in Nederland worden vergezeld door eenden en ganzen die in oktober massaal binnenkomen. De volgende vogels kunt verwachten in deze periode:

Mannetjes van smienten vallen op door hun kastanjebruine kop met geel voorhoofd. De bovendelen zijn licht grijs. Vrouwtjes zijn egaler bruin. Smienten broeden in Noord-Europa, en ze overwinteren massaal in Nederland. Ze zijn dan te vinden op plassen en graslanden waar ze, net als ganzen, weilanden afgrazen. Rond september komen de eerste smienten in ons land aan.

bron: De Natuurkalendergids , ISBN 90-75280-9 & Natuurkalender site

terug naar het overzicht