Natte natuur, droge voeten in Kempen-Broek

Vorig weekend regende het veel, heel veel. De Maas zwol zonder al te grote problemen aan, maar vooral kleinere beken zorgden in zowel Belgisch als Nederlands Limburg en Brabant voor problemen. Dorpskernen, akkers, campings, maneges en sportvelden overstroomden. Bovenstrooms, in de haarvaten van het systeem, is de waterbergende capaciteit blijkbaar onvoldoende. ARK werkt mee aan een deel van de oplossing voor dit probleem. Het klimaatproject in het Kempen-Broek herstelt de natuurlijke sponswerking van oude moerasgebieden.

Het Kempen-Broek op de grens van Nederland en België was altijd een kletsnat gebied. Een laagte waarin het water vanuit doorstroommoerassen via beekjes langzaam zijn weg vond naar de Maas. De moerassen werkten als een grote spons die veel water opnamen en die het water in droge periodes weer langzaam vrijgaven. Door kunstmatige ontwatering van de doorstroommoerassen en kanalisatie van beken is deze natuurlijke sponswerking verloren gegaan. Lange tijd was dit een voordeel voor de landbouw. Maar door klimaatverandering gaan we vaker, zoals in het afgelopen weekend, te maken krijgen met extreme neerslag en wateroverlast; maar ook met extreme droogte en bijbehorende schade.
Het klimaatproject dat ARK samen met partners uitvoert, kan het tij keren. Regenwater wordt niet meer versneld afgevoerd, maar blijft langere tijd achter in het moeras, zoals tot in de 19-de eeuw altijd het geval was. Hierdoor zal tijdens natte perioden in de steden en dorpen benedenstrooms minder wateroverlast optreden. In droge zomers kan het moeras water afgeven aan de omgeving waardoor droogteschade wordt beperkt. Water– en moerasplanten zuiveren bovendien het water waardoor mensen en dieren kunnen genieten van het kraakheldere water.

Een nat Kempen~Broek levert naast beperking van water- en droogteschade ook fantastische natuur op. Vochtige bossen met Wielewalen en Wespendieven. Natte laagtes met bijzondere libellen en nieuwe kansen voor de boomkikker; en bloemrijke, structuurrijke graslanden met vlinders als het spiegeldikkopje.

Vrijwillige kavelruil
In het Kempen-Broek liggen natuurgebieden en landbouwgronden vaak dicht naast elkaar. Dat is onhandig, want de natuur is hier gebaat bij hoge grondwaterstanden, terwijl de landbouw het hele jaar door graag droge voeten houdt. Door landbouwenclaves uit de laaggelegen delen vrijwillig te ruilen voor betere gronden in de hoger gelegen delen van het Kempen~Broek kan iedereen aan zijn trekken komen. Natuurgebieden van onder andere Natuurmonumenten in Nederland, en van Natuurpunt en Limburgs Landschap in Vlaanderen, kunnen aan elkaar worden geschakeld tot grotere eenheden, terwijl ook landbouwgronden beter worden verkaveld. In het gebied is voor agrariërs veel goede ruilgrond beschikbaar van de overheid of van collega’s die er mee ophouden. Desgewenst kan afgegraven grond uit het natuurgebied worden gebruikt om landbouwpercelen op te hogen. Tenslotte kunnen boeren die dat willen een rol spelen bij het beheer van de natuurgebieden.

Vier halen, één betalen
Niet alleen de natuur, maar ook recreatie, landbouw en waterbeheer profiteren van de maatregelen in het Kempen-Broek. Investeren in deze sectoren loont. Het vraagt om een geconcentreerde inzet van geld voor dit gebied. ARK, Habitura en het Regionaal Landschap Kempen en Maasland zijn erin geslaagd om, naast eigen middelen, ook externe geldstromen aan te boren van het Nederlandse Ministerie van Infrastructuur en Milieu en de Europese Unie. Met financiële steun van de Nederlandse Provincie Limburg is zelfs een fonds voor grondverwerving opgezet dat zich zelf zal terugverdienen. Gaat er elders in de regio, bijvoorbeeld door woningbouw of wegverbreding natuur verloren, dan kan het betreffende bedrijf of de overheid dit compenseren door te investeren in natuurontwikkeling in het Kempen~Broek. Ook bedrijven die hun CO2-uitstoot willen compenseren met de aanleg van nieuwe natuur willen we vragen om juist in deze regio te investeren. Tenslotte moet een hechte samenwerking met de waterschappen ervoor zorgen dat ook watergeld optimaal benut wordt in deze natuurlijke spons.

Tekst: Twan Teunissen, ARK

Bron: Natuurbericht