Mortelen en Scheeken: een oud cultuurlandschap

De Mortelen en Scheeken ligt in het hart van het Groene Woud. Onder het Groene Woud wordt het open gebied bedoeld binnen de stedendriehoek Tilburg, Den Bosch en Eindhoven. De Mortelen en Scheeken is het grootste landschapsreservaat van Brabant en een van de grotere in Nederland. 

Het natte landschap van de Mortelen en Scheeken is ontstaan doordat het in een centrale slenk ligt. Het ligt laag, dus veel water loopt via dit gebied weg vanuit Limburg richting Den Bosch. In de bodem is een leemlaag , afgezet door de beken en die zorgt ervoor dat het water niet wegsijpelt maar aan de oppervlak blijft.  Hierdoor is het gebied nooit aantrekkelijk geweest voor grootschalige ruilverkaveling. 

De Mortelen is hierdoor een kleinschalig cultuurlandschap op leemgrond en zandgrond. Een oud landschap ontstaan rond 1100. Het is toen op individuele basis ontgonnen door middel van kleine akkertjes bij hoeves en gehuchtjes, en bij elke vererving werd de grond weer nagelaten aan meerdere erfgenamen. Op deze manier werd het landschap ook steeds kleinschaliger. De grenzen tussen de eigendommen werd aangegeven met houtsingels of rijen bomen. Dit zie je nog steeds terug in het landschap. Alles is aangelegd ooit, puur om het landschap te benutten. Dit landschap is er nu dus nog steeds. 

Op die natte kalkrijke leemgronden in de bossen zijn prachtige voorjaarsflora te vinden. Voordat de bladeren aan de bomen komen, dan juist bloeien die voorjaarsflora. Ze hebben namelijk zon nodig. Echte voorjaarsflora, denk aan speenkruid, ereprijs, eenbes, slanke sleutelbloem, bosanemonen, zwarte rapunzel. En de leembossen zijn rijk aan autochtone bomen, zoals onder andere de fladderiep, een zeldzame soort hier in Nederland.