Milieubalans en Natuurbalans 2007

Vandaag presenteert het Milieu- en Natuurplanbureau (MNP) de Milieubalans en de Natuurbalans 2007. Minister Verburg van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en minister Cramer van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) zullen de boeken in ontvangst nemen en een korte reactie geven.

De beide balansen beschrijven jaarlijks de toestand van de natuur en het milieu en de veranderingen daarin en zij geven een evaluatie van de effecten van beleid op de kwaliteit van het milieu respectievelijk de natuur en op het al dan niet halen van de gestelde doelen. De Milieu- en Natuurbalans in 2007 gaan speciaal in op de relatie tussen milieudoelen voor de natuurkwaliteit.

De afgelopen jaren is veel vooruitgang geboekt op het terrein van milieu en natuur. Die vooruitgang is grotendeels te danken aan de inzet van technische maatregelen. Desondanks worden veel beleidsdoelen op het gebied van milieu- en natuurkwaliteit bij het huidige beleid niet tijdig gerealiseerd. Ook gaat een aantal ontwikkelingen die de milieu- en natuurkwaliteit aantasten onverminderd door. Zo neemt het verkeer, energie- en ruimtegebruik nog steeds toe. Daardoor blijft er spanning bestaan tussen maatschappelijke activiteiten en de kwaliteit van de leefomgeving. Dit laatste uit zich bijvoorbeeld in verlies van biodiversiteit, afname van de hoeveelheid groene ruimte en aantasting van gezondheid en welbevinden door milieuvervuiling. Dit staat op gespannen voet met het streven naar duurzaamheid, zoals dat door het kabinet wordt beoogd.

Groei van de consumptie beperkt succes milieubeleid
De afgelopen decennia zijn de emissies en de resulterende concentraties van veel milieuverontreinigingen afgenomen bij voortdurende groei van productie en consumptie. Deze ‘ontkoppeling’ is vrijwel volledig gerealiseerd door de inzet van technologie. Wel ging de economische groei samen met een groeiend energiegebruik, al nam die door efficiëntieverbeteringen minder snel toe dan de productie en consumptie zelf. Het elektriciteitsgebruik door consumenten daarentegen nam onverminderd toe. Efficiëntere apparatuur en groene belastingen waren blijkbaar niet in staat om de trend van groeiend elektriciteitsgebruik om te buigen. Zolang de energievoorziening goeddeels op fossiele brandstoffen is gebaseerd (zonder afvangtechnieken voor CO2), zal de CO2-emissie een stijgende lijn vertonen. Ook het ruimtegebruik en het algemene niveau van geluidhinder ontkoppelden niet met economische groei, ondanks de inzet van techniek.
     
Afweging tussen publiek en particulier natuurbeheer opnieuw aan de orde
De hoeveelheid natuur is de laatste jaren weliswaar toegenomen, maar als het kabinet de doelstelling wil halen, zullen de provincies meer areaal moeten aankopen om gebieden een natuurfunctie te geven. Dat geldt zowel voor natuur die bestemd is voor recreatie als voor de te beschermen natuur.
     
Nieuwe Wro geen garantie voor behoud goede landschapskwaliteitDe bescherming van het Nederlandse Landschap is nog niet goed geregeld. De provinciale Uitvoeringsprogramma’s voor de Nationale Landschappen hebben de kernkwaliteiten uit de Nota Ruimte namelijk nog niet zodanig concreet gemaakt dat ze sturend kunnen zijn voor ontwikkelingen. Hierdoor worden de Nationale Landschappen nog niet beschermd conform de oorspronkelijke doelstellingen uit de Nota Ruimte.

De nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro), die in 2008 van kracht wordt, biedt in beginsel de mogelijkheden om het landschapsbeleid conform de oorspronkelijke doelstellingen uit te voeren. Dit vraagt echter wel een proactieve houding van Rijk en provincies. Met de nieuwe Wro vervalt namelijk de verplichte toetsing van gemeentelijke bestemmingsplannen aan het provinciale streekplan. Rijk en provincies krijgen met de nieuwe Wro instrumenten in handen om gemeenten te verplichten rekening te houden met landschappelijke effecten. Het initiatief hiertoe ligt echter nadrukkelijk bij Rijk en provincies. Als Rijk en provincies geen initiatief nemen om de mogelijkheden van de nieuwe Wro te gebruiken, dan hoeft een gemeente geen rekening te houden met landschappelijke effecten in het bestemmingsplan, met alle gevolgen voor de kwaliteit van de (groene) ruimte van dien.
     
Achtergrond

Het Milieu- en Natuurplanbureau schrijft jaarlijks een Milieubalans en een Natuurbalans. Dit zijn evaluaties over de toestand van milieu en natuur en analyses van het gevoerde milieu- en natuurbeleid. Ze beschrijven de kwaliteit van natuur en milieu en de samenhang met het gevoerde beleid. De balansen worden in eerste instantie geschreven voor het Kabinet en de Tweede Kamer vanwege de Wet Milieubeheer. Maar door het onderwerp en de analyses is de Balans een interessant boek voor iedereen die wil weten hoe het met het milieu in Nederland gaat en wat het beleid daaraan doet.

De balansen komen tot stand in samenwerking met een groot aantal instituten en planbureaus, te weten: AVV, CBS, CPB, ECN, IPO, KNMI, LEI, NLR, RIKZ, RIZA, RIVM, RPB, SCP en WUR. Daarnaast zijn gegevens beschikbaar gesteld door de VROM-Inspectie en SenterNovem.

Voor meer informatie en de belangrijkste conclusies: Natuurbalans  of de Milieubalans

Feiten en cijfers
De meest recente feiten en cijfers over milieu en natuur in Nederland vindt u op de website van het Milieu- en Natuurcompendium .