Wat voor beestjes liften mee op deze metselbijen?

"Afgelopen dagen zie ik verschillende bijen met allemaal eitjes ...tenminste zo lijkt het. Geen idee hoe dat komt en wat het is. Kan het van een spin zijn? Ze zitten allemaal in de buurt van een insectenhotel", schrijft theamaria bij bovenstaande foto. De lichamen van de metselbijen zijn volledig bedekt met een laag van... ja, wat is dat?

In de opmerkingen onder de foto vermoedt iemand dat het mijten zijn. En dan blijkt het fenomeen vaker voor te komen. Voor de rubriek Zelf Geschoten worden twee video's ingestuurd. In de eerste video van Thea Bezemer zijn twee metselbijen te zien op een plant. De tweede video van Ria Raven is wat korter en toont twee bijen op straat. Alle vier de bijen zijn bedekt met mijten. Wat is hier aan de hand?

We nemen contact op met Linde Slikboer van stichting EIS, kenniscentrum voor insecten. Ze herkent de mijten op de metselbijen, en vertelt waar ze vandaan komen. Maar eerst is het belangrijk om te weten: hoe leven wilde bijen?

De meeste wilde bijen nestelen in de bodem. Van de 360 Nederlandse bijensoorten nestelen er ongeveer 250 in een zelf gegraven holletje in de grond. Er zijn ook bijen die bovengronds nestelen. Ze zoeken een gangetje waar ze hun eitjes in kunnen afzetten, bijvoorbeeld in dood hout of holle stengels.

Om wilde bijen te helpen bij het vinden van een nestplaats, zijn bijenhotels bedacht. Dat is een kast(je) met daarin holle bamboestengels en/of hout waarin gaten geboord zijn. Steeds meer mensen zetten of hangen een bijenhotel in de tuin. Wilde bijen maken er dankbaar gebruik van. Maar er kleven ook nadelen aan. Zo is het een buffet voor vogels die op zoek zijn naar wat lekkers. En ook kleinere beestjes profiteren van bijenhotels.

In bijenhotels overwinteren niet alleen bijeneitjes. Het is ook een geliefde leefplek voor mijten. Dat is op zich niet zo'n groot probleem. "Mijten zijn opruimers," vertelt Slikboer. "Ze ruimen het afval op in de bijenhotels. Ook leven ze op de bijen, want die dragen ook afval met zich mee." Maar als het te goed gaat met de mijten, wordt de mijtenpopulatie veel te groot. "Als het er zoveel zijn, hebben de bijen er wel last van. Op een gegeven moment kunnen ze niet eens meer opstijgen." En sommige mijten zijn zelfs nog schadelijker en "drinken de lichaamsvloeistoffen van de bij," aldus Slikboer.

Het probleem van een bijenhotel is dat er ontzettend veel voedsel voor de mijten ter beschikking wordt gesteld. "Wilde bijen in de natuur nestelen in rietstengels of bramenstengels," zegt Slikboer, "maar die zullen nooit in zulke enorme aantallen bij elkaar staan als in een bijenhotel." Daarnaast gebruiken ze die stengels niet meerdere jaren achter elkaar. "Parasieten kunnen makkelijk profiteren van de eigenlijk heel onnatuurlijke situatie in bijenhotels."

Wat kan je nou doen om te voorkomen dat de mijtenpopulatie het bijenhotel in je tuin overneemt? Een bijenhotel zou om de paar jaar kunnen worden vervangen of schoongemaakt, maar dat is niet per se een oplossing, vertelt Slikboer: "De bijen die bedekt zijn met mijten blijven rondvliegen. Zij bouwen weer een nestje op dezelfde plek in het nieuwe bijenhotel en zo blijven de mijten voortbestaan." 

Een betere oplossing is het stimuleren van natuurlijk nestelen in de tuin. Dat doe je door je tuin niet 'winterklaar' te maken. "Je kan inheemse struiken in je tuin laten staan, zoals meidoorn en sleedoorn. En knip de holle stengels van je tuinplanten niet weg. Zo biedt je natuurlijke nestgelegenheid aan de wilde bijen," adviseert Slikboer.

Maar uiteindelijk weegt het creëren van nestelruimte voor de bijen veel zwaarder dan de mijtenplaag. "De mijtenpopulatie is zo enorm gegroeid omdat iedereen nu een bijenhotel in de tuin heeft," zegt Slikboer. "Metselbijen hebben veel meer profijt van de bijenhotels dan dat ze last hebben van de mijten die erin leven." Ook voor bijenhotels is de hoop dus nog niet verloren. 

Bron: EIS, Bestuivers.nl