Merel is echte klimop-vogel

Het gaat niet goed met onze talrijkste broedvogel, de merel. Sinds 2016 is het aantal exemplaren met bijna 30 procent afgenomen. Om uit te zoeken wat er aan de hand is was heel 2022 het ‘Jaar van de Merel’. Uit de eerste resultaten blijkt dat de klimop veel belangrijker is voor de merel, dan gedacht. In Vroege Vogels een gesprek met Marcel Wortel van Sovon vogelonderzoek, initiatiefnemer van ‘het jaar’.

In 2010 werd de merel (Turdus merula) verkozen tot de mooiste zanger van alle vogels in Nederland. Het is zo’n vogel die iedereen wel kent. Heel algemeen, en heel gewoon eigenlijk. Zo’n soort die je altijd wel ziet, in het park, in je eigen tuin. Daarom valt het veel mensen op dat het de laatste jaren helemaal niet zo goed gaat met de merel: een afname van naar schatting 30% sinds 2016. In het oosten van het land zijn ze zelfs een tijdje helemaal verdwenen.

Een van de oorzaken van de achteruitgang is een dodelijk virus, dat wordt overgebracht door muggen. Het usutu-virus komt oorspronkelijk uit Afrika en is vermoedelijk via trekvogels in Europa beland. Het komt voor bij verschillende zangvogels en uilen. Een merel, die besmet is geraakt met het virus ziet er ongezond en verzwakt uit. Verder hebben ze evenwichtsstoornissen en kunnen ze soms moeilijk vliegen. Na enkele dagen zijn ze dood.

Het usutu-virus is dus een belangrijke oorzaak van de achteruitgang, maar er is meer aan de hand. Verdroging door de warme zomers zou een rol kunnen spelen. Of misschien is er te weinig groen in de stad, of is er te weinig voedsel beschikbaar. Het afgelopen jaar hebben honderden vrijwilligers het menu van de merel (de belangrijkste voedselbronnen) in kaart proberen te brengen. Uit dit onderzoek blijkt onder meer dat de klimop een nog belangrijkere voedselbron is dan gedacht. Ook is de plant een favoriete broedplaats voor de merel.

De merel is een van de talrijkste broedvogels van Nederland. De vogel doet het over het algemeen goed in de stad, maar toch nemen de aantallen ieder jaar af. Een aantal jaar geleden ging de populatie nóg harder achteruit. Dit kwam door het usutu virus, dat uit Afrika afkomstig is en zich verspreidt via muggen.

Marcel Wortel van SOVON vertelt dat ze willen onderzoeken wat de oorzaak is van deze afname. Ze zoeken hierbij naar het totaalplaatje: komt het door het virus, is het broedsucces niet hoog genoeg, is er een afname van nestplekken, is er nog wel voldoende voedsel? Allemaal vragen waar ze een antwoord op hopen te vinden.

Het Jaar van de Merel is een gezamenlijk project van Sovon en Vogelbescherming Nederland. Kijk hier voor meer informatie.