'Megaproject' om biodiversiteit in kaart te brengen

Binnen vijf tot tien jaar een duidelijk overzicht van alle meercellige flora en fauna in Nederland en een infrastructuur om de soorten te identificeren. Dat is de ambitie van het megaproject ARISE waar meer dan 18 miljoen euro in wordt geïnvesteerd.

In het project werken wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam, Universiteit Twente, Naturalis Biodiversity Center en het Fungal Biodiversity Institute samen. Ze willen een "wereldwijd unieke infrastructuur" gaan bouwen die de toestand van de natuur volgt. Ook internationaal wordt dit initiatief met grote interesse gevolgd.

De instituten gaan onder meer gebruikmaken van beeld- en geluidsherkenning, radargegevens en zogeheten Environmental DNA (eDNA). Dat laatste is een relatief nieuwe methode om soorten op te sporen via genetisch materiaal dat ze in water achterlaten. Alle dieren laten urine, uitwerpselen en huidcellen in water achter en dat kan worden gedetecteerd. Zo hoeft het dier zelf niet te worden gevangen.

Een nieuw tijdperk in soortenherkenning

Volgens de initiatiefnemers breekt hiermee "een nieuw tijdperk" aan op het gebied van soortenherkenning. Het project kan belangrijke informatie opleveren voor bijvoorbeeld beleidsmakers bij provincies, die de natuur in stand moeten houden, zeggen ze. "ARISE geeft ons de mogelijkheid meer inzicht te krijgen in hoe voedselwebben en ecosystemen functioneren en in de staat van de biodiversiteit in ons land", aldus coördinator Koos Biesmeijer.

Tal van onderzoeken duiden erop dat het slecht gaat met de biodiversiteit in ons land. Ook wereldwijd is de afname van soorten een groeiend probleem. Directeur Edwin van Huis van het Naturalis Biodiversity Center noemt het verlies van soortenrijkdom "een van de belangrijkste bedreigingen voor de mensheid". "We hebben daarom dringend behoefte aan betere instrumenten voor soortherkenning en monitoring van biodiversiteit", zegt hij. "Want alleen wanneer we weten wat er is, kunnen we het behouden."

Unieke combinatie

Nederland heeft al langere tijd een leidende rol in internationale samenwerkingsverbanden op het gebied van soortenkennis en biodiversiteit. ARISE is vanwege de verschillende technieken die worden gecombineerd heel vooruitstrevend en uniek in de wereld. Het project ARISE maakt het mogelijk soorten snel en semi-automatisch te identificeren, met als basis de referentie collecties van Naturalis en het Westerdijk Institute. De Universiteit van Amsterdam levert expertise over het functioneren van ecosystemen en de Universiteit Twente brengt state-of-the-art data science en kunstmatige intelligentie kennis in. Alle partijen zijn al actief op het gebied van het gebruik van sensoren, eDNA, beeldherkenning, radar, geluid en data science voor soortherkenning.

Toegang tot de meest geavanceerde identificatiedienst

Deze geïntegreerde infrastructuur en faciliteit geeft Nederlandse onderzoekers, natuurbeschermingsorganisaties, overheden en het bedrijfsleven toegang tot de meest geavanceerde, near-real-time identificatiedienst voor monitoring van de biodiversiteit en opsporing van soorten. Hierdoor ontstaan nieuwe mogelijkheden om het functioneren van ecosystemen te begrijpen, trends te ontdekken en om biodiversiteit beter te integreren in de grote maatschappelijke opgaven zoals de circulaire economie, natuur-inclusieve stad en de kringlooplandbouw.

Bron: Naturalis Biodiversity Center en ANP