Marcel Dicke: Drijfjacht op teken?

De discussie over het omgaan met grote aantallen wilde zwijnen laait hoog op in Den Haag. Er zijn dit jaar te veel wilde zwijnen op de Veluwe vindt men. Opjagen en afschieten of een natuurlijke dood laten sterven? Wat is diervriendelijk en wat voorkomt schade aan landbouw en veiligheid op de weg? De politici zijn er druk mee. Wilde zwijnen zijn dan ook aaibare dieren.

Over een andere diergroep hoor je de politici weinig. Teken. Of liever gezegd de schapenteek. Zijn naam is misleidend: de schapenteek is geen specialist die alleen op schapen leeft. Hij leeft van bloed van bijvoorbeeld muizen, vogels, herten, zwijnen en mensen. Teken op zich zijn onschuldige dieren, hooguit lastig omdat ze ons bloed zuigen. Het zijn echter hun passagiers die echt kwaad kunnen: teken vervoeren Borrelia-bacteriën die de ziekte van Lyme veroorzaken. Zeker 10% van de teken in Nederland zijn besmet zijn met Borrelia-bacteriën. Teken wachten je op in de tuin, in het bos of in de duinen. Daar zitten ze op lage vegetatie en wachten totdat er een geschikte gastheer (u of ik bijvoorbeeld) langslopen. Dan stappen ze over en zoeken een zacht plekje waar ze zich voeden met ons bloed. Tijdens het voeden op uw bloed kunnen ze de Borrelia-bacterien overbrengen. In 2005 werden er door huisartsen in Nederland 17.000 gevallen van de ziekte van Lyme vastgesteld, wat een verdriedubbeling was ten opzichte van 10 jaar daarvoor. De ziekte van Lyme tast het zenuwstelsel aan, is zeer pijnlijk en kan leiden tot arbeidsongeschiktheid. Kortom, de schapenteek is van betekenis voor de volksgezondheid, welzijn en economie. Hij is het waard om in de gaten te houden. Als je hem binnen 24 uur verwijdert is de kans klein dat de teek de Borrelia-bacteriën heeft overgebracht.

Schapenteken zijn een gevaar voor de volksgezondheid. Moeten we daarom de drijfjacht op de schapenteek openen? Wat  zijn de gevolgen voor de teek en haar vele gastheren? Vragen waar de politiek nog niet van wakker ligt. Of moeten we wachten totdat een bekend Nederlands politicus door de ziekte van Lyme arbeidsongeschikt wordt?

Drijfjacht op de schapenteek? Voorkomen is beter dan verwijderen. Hoe voorkom je dat teken je bespringen? Daarvoor moeten we meer weten over de voorliefdes van teken, over hun ecologie, over hun vijanden. Teken houden niet alleen van mensen, maar ook van muizen, herten, wilde zwijnen en andere dieren. Waar doen ze hun gevaarlijke passagiers, de Borrelia-bacterien, op? Beïnvloeden deze bacteriële passagiers het gedrag van de teken? Dat zijn slechts enkele van de vele vragen die nodig onderzocht moeten worden om te komen met oplossingen.

Waarom maken politici zich niet druk om het sterk toenemende aantal besmette teken in Nederland? Onwetendheid, onachtzaamheid, of onkunde? Of moeten we wachten tot teken op de campings rond de Veluwe voorkomen en door verlamming van automobilisten leiden tot verkeersongelukken? De Natuurkalender brengt de verspreiding van teken in Nederland in kaart. Wageningen Universiteit is begonnen met een inventariserend project naar de schapenteek. Daaruit blijkt dat de kans op Borrelia-besmetting veel groter is dan gedacht. Maar zonder verder onderzoek blijft het daarbij. Wil de Nederlandse politiek het groeiend Lyme-probleem aanpakken? Dan is het hard nodig om daarin te investeren. Met drijfjacht? Misschien, maar daar moet dan wel de kennis voor ontwikkeld worden. Regeren is vooruitzien. Met de ziekte van Lyme lopen we nu al achter de feiten aan. Het is daarom hoog tijd dat politici besluiten om te investeren in onderzoek zodat duurzame oplossingen in beeld komen.

(c) Marcel Dicke – Laboratorium voor Entomologie – Wageningen Universiteit – www.insect-wur.nl