Lopen of vliegen?

Stel, in je voorraadkast ligt nog een krentenbol, maar in de supermarkt kun je een compleet verzorgd ontbijt kopen. Wat kies je dan om te eten? Volgens professor Joost Tinbergen (Rijksuniversiteit Groningen) staan vogels voor zo’n soort dilemma wanneer ze moeten kiezen tussen lopen of vliegen…

Lopen of vliegen
Vliegen gaat sneller dan lopen, dus binnen dezelfde tijd kun je als vogel vliegend vaker heen en weer dan lopend. Maar het kost ook veel meer energie. Houden vogels daar rekening mee wanneer ze hun maaltijd bij elkaar zoeken?

Onderzoek bij spreeuwen
Naar deze vraag deed Tinbergen in de jaren negentig samen met twee andere wetenschappers onderzoek. Daarvoor lieten ze spreeuwen in een volière zelf kiezen of ze liever een stukje wilden lopen of vliegen naar een beloning. Tinbergen vertelt levendig hoe dat ging:

“Aan de ene kant konden de spreeuwen, door een paar passen te lopen, voedsel krijgen. Dus we trainden ze dat ze van een centrale plek moesten lopen, stap stap stap, en dan deden ze hun poot op een schakelaar. Als ze geluk hadden dan ging er een lamp branden (en kregen ze een beloning, red.). Als er geen lamp brandde, dan hadden ze geleerd om terug te lopen naar de centrale plek en zo liepen ze heen en weer totdat die lamp ging branden. Aan de andere kant konden ze niet lopen en moesten ze vliegen.”

Kosten en baten
Uit de resultaten van het onderzoek bleek dat de spreeuwen niet kozen voor de snelste optie, maar voor de optie die het minste energie kostte. Ze hielden dus rekening met zowel de kosten als de baten van het voedsel zoeken. Voor mensen zou dat betekenen dat je niet alleen rekening houdt met hoeveel energie een broodje oplevert, maar ook hoeveel energie het kost om je broodje uit de kast of de winkel op te halen. 

Slimme vogel
De wetenschappers hebben hiermee een mooi basisprincipe voor het voedselkeuzeproces van spreeuwen ontdekt. Zo kunnen ze nu voorspellen hoe spreeuwen hun keuze maken, maar weten ze ook dat de vogeltjes een bepaalde mate van intelligentie hebben. Overigens maken niet alle diersoorten hun voedselkeuzes zoals de spreeuw dat doet, maar voor mij is het wel duidelijk. Als mens ga ik voor de krentenbol. Lekker makkelijk in mijn voorraadkast.

Bron: Bautista, L. M., Tinbergen, J., & Kacelnik, A. (2001). To walk or to fly? How birds choose among foraging modes. Proceedings of the National Academy of Sciences, 98(3), 1089-1094.