Koos van Zomeren: Het mooiste van maart

Het mooiste van maart was een eekhoorn, en de volgende dag weer een eekhoorn en een paar dagen later nog een eekhoorn. Eekhoorntjes aan het eind van de winter. Dan zijn ze door hun voorraden heen, dan krijgen ze honger, dan moeten ze eropuit, dan komen ze op de grond – dan zie je ze.

Voor mij en mijn hond schiet een eekhoorn natuurlijk meteen een boom in. Wat me dan fascineert is het idee dat hij daarboven de weg weet. Ik ben zelf ook iemand die graag de weg weet, maar voor mij speelt de-weg-weten zich af op de begane grond, in het platte vlak. Van een eekhoorn mag je aannemen dat hij de weg weet op alle niveaus van het bos. Zoals ik mijn paden heb aan de voet van de bomen, zo heeft hij ze in de kroonlaag.

Maar het komt hem niet aanwaaien. Een jonge eekhoorn kun je met je handen vangen. Net als jonge mensen moeten jonge eekhoorns zichzelf en hun omgeving nog verkennen. Dat de-weg-weten is iets wat ze moeten leren. En voor mij en mijn hond is een eekhoorn al gauw veilig, maar het is wat anders als hij op zijn hielen wordt gezeten door een boommarter. Dan kan een doodlopende weg hem werkelijk fataal worden.

Hoewel?

Ik heb een oud  biologieboek waarin wordt beschreven hoe een eekhoorn in nood zich pardoes uit een boom liet vallen, en zijn staart als parachute gebruikte. De boommarter in kwestie tuimelde erachteraan – toen die weer bij z’n positieven kwam, was er geen eekhoorn meer te bekennen.

Een tijdje terug sprak ik de Belgische biologe Goedele Verbeylen. Zij heeft aan eekhoorns gewerkt en vertelde dat ze, eekhoorns, in naaldbomen de verse scheuten afbijten om hun favoriete routes open te houden. Dat gaat nog veel verder dan de weg weten, dan praat je bijna over een weg aanleggen...

En ze vertelde me ook over een onderzoek waarbij dertig eekhoorns waren gezenderd – waarvan er binnen de kortste keren tien waren verdwenen toen zich ter plekke een havik vestigde. Zo gevaarlijk kan het dus voor een eekhoorn zijn als een ander beest de weg in het bos leert kennen.

Diep in de bossen zie je ze overigens zelden. Meestal zitten ze toch in de nabijheid van menselijk bebouwing. Parken, tuinen, campings – dichter bij mensen dan bij haviken.

Begin jaren ’60 heeft onder de eekhoorns een myxomatose-achtige ziekte huisgehouden. Er zijn geen cijfers beschikbaar waaruit blijkt dat de stand zich daarvan wel of niet heeft hersteld. Sinds midden jaren ’90 laat de Zoogdiervereniging eekhoornnesten tellen (ze zijn te onderscheiden van vergelijkbare vogelnesten, ik heb geweten hoe) – daaruit blijkt dat de populatie in deze tijd stabiel is gebleven.

Ze – ik heb het nog steeds over eekhoorns – kunnen trouwens geweldig brommen als je ze stoort. Dit geluid komt ongetwijfeld uit hun keel, maar het klinkt alsof ze met hun staart op een dunne metalen plaat slaan. En het is ongetwijfeld dreigend bedoeld, maar het klinkt...snoezig!