De ‘zwarte band’ staat niet alleen bij mensen, maar ook bij koolmezen (Parus major) voor een goede conditie. Hoe groter de zwarte borstband bij mannelijke koolmezen, hoe aantrekkelijker hij is voor de vrouwtjes. De borstband bij de vrouwelijke individuen is beduidend minder groot. Het is echter niet het zwart waar de vrouwtjes massaal voor vallen. Onder UV licht, blijkt deze band helder op te lichten. Koolmezen kunnen dit licht zien en leiden aan de grootte van de reflecterende band af in welke conditie het mannetje is. Dus ook bij de koolmees: hoe groter, hoe beter.
Naast de zwarte borstband, is de koolmees te herkennen aan een zwarte kruin, witte wangvlekken, een gele borst en een donkergroene rug. Het vogeltje is ongeveer 14 centimeter groot en heeft een spanwijdte van ongeveer 23 centimeter. Met deze afmetingen is de koolmees de grootste algemene mees in Nederland.
Aan het begin van het broedseizoen, gaan mannetjes actiever zingen en lokken vrouwtjes naar zich toe. Als een vrouwtje een mannetje heeft uitgekozen, zoeken ze samen een plek uit waar ze hun nest kunnen aanleggen. De opening van dit nest wordt met de snavel gemarkeerd. Hierna begint de bouw van het nestje zelf. De materialen die koolmezen hiervoor gebruiken, bestaan uit zachte voorwerpen, zoals mos, haren, veren, bladeren en kleine takjes.
Tijdens de broedperiode, zorgen koolmezen ervoor dat roofdieren het nest niet kunnen vinden. Zeker wanneer de jongen uit het ei zijn gekomen, zijn de ouders druk met afleidingsmanoeuvres bezig. Zo brengen ze de eierschalen en ontlasting van de jonge vogels op een plek ver van het nest vandaan. Onder een koolmezennest zul je dus weinig sporen van de bewoners vinden.
Koolmezen leven in bosrijke gebieden, maar komen ook in steden voor. Hier zoeken ze voornamelijk naar tuinen met veel groenvoorzieningen. De zang van de koolmees heeft zich aan de woongebieden aangepast. Zo klinkt het geluid in het bos lager en langzamer, terwijl het in de stad hoger en sneller is. Op
Vroege Vogel TV kunt u een reportage over de koolmezenzang bekijken.