Koeien poepen te veel fosfaat

Nederland telt tegenwoordig zo veel koeien, dat ze bij elkaar te veel fosfaat produceren. De stof, die schadelijk is voor het milieu, zit in mest. Ons vee produceerde vorig jaar 176,3 miljoen kilo fosfaat, terwijl de EU maximaal 172,9 miljoen kilo toestaat. Het Centraal Bureau voor de Statistiek meldde dat maandag. In 2014 bleef Nederland net onder het zogeheten fosfaatplafond. De laatste keer dat Nederland over die grens ging, was in 2010. 

Melkquotum
Op 1 april kwam een einde aan het melkquotum in Europa. In de aanloop daarnaar hebben boeren meer melk geproduceerd. Daarvoor moesten er meer melkkoeien komen. Meer koeien betekent meer mest, en dat betekent meer fosfaat. Fosfaat wordt ook uitgescheiden door varkens en pluimvee. Hun aantallen stegen eveneens, dus ook hun fosfaatproductie, maar niet zo sterk als bij koeien.

Fosfaatlimiet
De overschrijding kan gevolgen hebben voor melkveehouders. Die mogen sinds een paar jaar meer dierlijke mest uitrijden op hun weilanden dan eigenlijk is toegestaan. Europa knijpt een oogje dicht, zolang de boeren onder de fosfaatlimiet blijven. Als die wordt overschreden, kan Nederland de vrijstelling kwijtraken. In dat geval moeten de boeren hun overtollige mest laten afvoeren. Dat zal de sector ruim 100 miljoen euro per jaar kosten, schatte staatssecretaris Sharon Dijksma (toen Economische Zaken) afgelopen zomer.De fosfaat-uitstoot is per hectare het grootst in Noord-Brabant en Limburg. Die provincies hebben de meeste intensieve veehouderij. De uitstoot komt daar vooral van varkens en kippen, niet van koeien.

Fosfaat kan via de mest terechtkomen in het oppervlaktewater, zoals sloten. Daar voedt het algen en kroos. Als die het water overwoekeren, kunnen andere planten sterven. Dan is er minder zuurstof in het water, waardoor vissen kunnen sterven.

Overheid moet nu ingrijpen
Milieudefensie is niet verbaasd over de cijfers van CBS. Deze toename komt vooral voor rekening van de melkveehouderij, die ongebreideld heeft kunnen groeien. Milieudefensie vindt dat staatssecretaris van Economische Zaken Martijn van Dam snel moet ingrijpen en moet kiezen voor een grondgebonden veehouderij. Volgens Milieudefensie is dit het moment om de groei van de veestapel verplicht te koppelen aan de oppervlakte grond waarop mest wordt uitgereden. Grondgebondenheid moet uitgangspunt worden van het beleid, zodat voer en mest in een lokaal gesloten kringloop van maximaal 20 kilometer wordt geproduceerd en afgezet. Bedrijven die verder uit willen breiden kunnen dat alleen als er voldoende grond beschikbaar is voor de mest.

Groei van de melkveestapel leidt tot veel meer problemen dan overschrijding van fosfaatplafond. De groei gaat gepaard met verdergaande schaalvergroting. Het aantal megastallen neemt toe, volgens het CBS zijn dat er nu 355, en er staan steeds minder koeien in de wei. Het ammoniakplafond komt in gevaar en met de verdergaande intensivering zal de biodiversiteit verder afnemen. De grutto, de Nationale Vogel van Nederland, wordt ernstig bedreigd.

Bron: ANP, Milieudefensie