Klimaat verandert landschap

De klimaatverandering zal grote gevolgen hebben voor onze omgeving, met name voor het laagveenlandschap, dat verrommelt, verruigt en verbost. In kust- en rivierenlandschap vinden naast negatieve ook positieve ontwikkelingen plaats. Dat blijkt uit onderzoek naar effecten van klimaatverandering op het landschap in Laag-Nederland van Alterra in opdracht van het MNP en de WOT Natuur & Milieu.

De Nederlandse landschappen zijn ontstaan onder invloed van de mens als bewoner en bewerker van de ondergrond. In die millenniumlange relatie is het oerlandschap van woeste wouden en venen omgevormd tot een geordend geheel met een hooggewaardeerde identiteit. In Laag-Nederland zijn door waterstaatswerken en landbouwkundige ingrepen drie landschapstypen ontstaan; het kustlandschap, het laagveenlandschap en het rivierenlandschap.

Het laagveenlandschap zal door klimaatverandering zijn de streekeigen identiteit verliezen en de natuur- en landschapswaarden zien afnemen. Veel kenmerken van het karakteristieke laagveenlandschap komen onder druk te staan. De verscheidenheid, biodiversiteit en weidsheid nemen af. De vaarpolderstructuur zal afnemen en daarmee de streekeigen identiteit. Er ontstaat meer verrommeld land dat verruigt en verbost.
In het rivierenlandschap worden buitendijks veel obstakels geruimd, wat betekent dat het landschap weidser wordt. Het oude kleinschalige cultuurlandschap lijkt hier geen toekomst te hebben en geheel te verdwijnen. In verband met waterafvoerpieken zal de doorstroom van rivieren verder verbeterd worden. Binnendijks zullen de waterstaatkundige structuren grotendeels blijven bestaan, lokaal vinden dijkterugleggingen plaats. Boeren schakelen over op andere akkergewassen en het areaal wijnbouw neemt een hoge vlucht.
De typische kenmerken van het kustlandschap blijven in principe aanwezig. Op veel plekken zal het open karakter van het landschap verloren gaan door verruiging en bosontwikkeling. Er zal een groot aantal nieuwe watertjes ontstaan, waarin de natuur kansen krijgt. Daarnaast ontstaat een groter areaal zilte graslanden voor weidevogels en voor allerlei grasetende vogels, zoals ganzen, smienten en meerkoeten.

Om de ontwikkelingen te sturen moet zowel nationaal als internationaal over bestuurlijke grenzen heen worden gekeken, stellen de odnerzoekers. Bestuurders moeten met het water mee denken. Hierin past creatief omgaan met het watersysteem, bijvoorbeeld door creatiever kustbeheer, ‘cyclisch polderen’, ‘omhoog boeren’ en investeren in de spongiteit van het land.

Bron: Boomblad