Kampioen eierenlopen - Rob Buiter

Dat Friezen kampioenen zijn in het zoeken van eieren is bekend. Het ljipaai-seizoen is weer voor een maandje open. De eerste is inmiddels ook gescoord. Op zondag 8 maart vond Tjeerd Beukens het ei in Scharnegoutum. Maar omdat hij niet volgens de regels eerst een sms-je stuurde, werd niet zijn ei, maar dat van Wytze Meinsma uit Tzum een dag later als eerste erkend.

Tot 1 april mogen alléén de Friezen ­- Europa is coulant zolang het om ‘cultuur’ gaat – eieren rapen van de overigens beschermde kievit. Maar omdat onze nationale Raad van State het in vorige jaren toch wel een beetje te gortig vond worden, is er dit jaar voor het eerste een ‘strikte controle’: er geldt een maximum aantal te rapen eieren van zesduizend en nog wat. En om te horen of dat maximumaantal al is geraapt, moeten gecertificeerde eierrapers (pardon: ljipaaisykers) eerst een smsje sturen naar een centrale post, ergens in nota bene Gelderland. Per kerende sms krijgen ze dan een go-or-no-go.

Twee weken geleden sprak ik voor Vroege Vogels met de Friese weidevogelonderzoeker Joop Jukema over het ljipaaisyken. Jukema moet zo’n beetje de Friese kampioen eierlopen zijn. Zelf raapte hij tot in de jaren zeventig ook. En hij was gepassioneerd. Zijn ogen gaan nog glimmen als hij erover spreekt. Tot hij met het vangen en ringen van goudplevieren begon. Dat slokte zoveel tijd op dat het eierzoeken erbij inschoot. Inmiddels ziet Jukema nog veel meer en vooral ook betere redenen om zijn ex-collega’s tot de orde te roepen. De eerste legsels van alle vogels, dus ook van kieviten, geven de sterkste jongen. Dat bewijst een dikke stapel wetenschappelijke rapporten op het bureau van Jukema. Dus het is niet onschadelijk, zoals de eierrapers beweren, maar juist extra schadelijk om een maand lang die eerste legsels te ‘oogsten’. Dat de eierzoekers vervolgens nesten beschermen doet daar niets meer aan af.

Maar hoe verkoop je die boodschap in Friesland. Jukema schreef een goed onderbouwd verhaal en bood het aan bij Vanellus, het blad van de Bond van Friese Vogelbeschermingswachten, BFVW. Die wilden het niet horen. Het Friese natuurtijdschrift Twirre, en ook het blad Vogelnieuws, van Vogelbescherming Nederland plaatsten het uiteindelijk wel. Zijn verhaal staat als een huis. Maar toch, tijdens het interview voor Vroege Vogels mijdt Jukema ieder uitspraak die als polariserend opgevat zou kunnen worden. Hij beperkt zich tot de strikt biologische, inhoudelijke argumenten tegen het archaïsche (mijn woorden) eierenrapen. Met reden. Het wetenschappelijk werk van Jukema in de goudplevieren wordt immers ook gesteund door de BFVW. Maar tussen de regels door is duidelijk dat de Fries-in-hart-en-nieren maar één boodschap heeft: weidevogels beschermen gaat zo veel beter als je niet eerst wilt oogsten. Biedt desnoods alleen het allereerste ei aan de Commisaris van de Koningin aan, en laat de rest liggen!

Ach, wie weet komt de doodsteek voor het eierenzoeken straks niet van de spijkerharde biologische argumenten, maar van de moderne techniek. Want Jukema ziet het echt niet voor zich: traditionele ljipaaisykers met een mobieltje in het veld om per sms toestemming te vragen voor het rapen van hun felbegeerde ljipaai. De zeperd met het eerste ei van Beukens is veelzeggend...