Ivo de Wijs: Nederland schoon

Het is erg charmant van de redactie van Vroege Vogels om op 5 december een leeftijdgenoot van Sinterklaas aan het woord te laten, maar ik zal me vanmorgen niet bemoeien met pakjes, versjes en pepernoten. Dat komt vanavond wel. Ik heb veel meer zin om een lel uit te delen. De goede Sint zal ik ontzien, want dat is per slot de enige bisschop die het afgelopen jaar niet in opspraak is geweest. En dat is knap, zeker voor een kindervriend.

Aan mijn mooie jaren bij Vroege Vogels heb ik een ferme collectie zwarte schapen overgehouden. En Nederland Schoon spant de kroon. (Oh sorry, dat rijmde.) Het klinkt zo mooi: Nederland Schoon. Nederland Schoon wil het zwerfafval bestrijden en, hou u vast, daar komt al jaren helemaal niks van terecht. Van mij mag de Stichting Nederland Schoon dan ook op staande voet uit elkaar gepeuterd worden en als gescheiden afval worden aangeboden bij de erkende inzamelpunten.

Al meteen na de oprichting van Nederland Schoon ging het mis tussen de Stichting en mij. Een aardige mevrouw belde me op en vroeg of ik een artikeltje voor de Stichting wilde schrijven. Geld was er niet, maar ik zou alle vrijheid krijgen en mogen schrijven wat ik wilde. Meegesleept door mijn bekende ijdelheid zei ik ja en ik schreef een mooi stuk over het terugdringen van de enorme hoeveelheden blikjes en kleine plastic flesjes die ik overal in de natuur had zien liggen. Waarom hebben we in ons land geen statiegeldregeling voor die blikjes en flesjes, vroeg ik me af. Net zoals in bijvoorbeeld Scandinavië.

Oei, dat liep niet goed af. De vriendelijke mevrouw liet me weten dat Nederland Schoon mijn stuk niet wenste af te drukken. De aap kwam uit de mouw: Nederland Schoon bleek hoofdzakelijk opgericht te zijn om een statiegeldregeling zoals die mij voor ogen zweefde, tegen te houden, en om iedereen te dwarsbomen die het woord “statiegeld” maar in de mond durft te nemen. Nederland Schoon vindt een statiegeldregeling namelijk omslachtig en duur. Toen de aardige mevrouw informeerde of ik het stuk misschien zou willen veranderen, heb ik haar in kalme bewoordingen aangeraden mijn tekst vooral in haar goedgewaardeerde achterste te steken.

Een Stichting die volledige vrijheid verleent, om die volledige vrijheid vervolgens weer in te slikken, deugt natuurlijk voor geen meter. Maar Nederland Schoon bestaat nog steeds. De Overheid stopt er het meeste geld in, maar het Bedrijfsleven maakt de dienst uit. Ja, lobbyen kunnen ze, die fabrikanten van Verpakkingsmateriaal, Bier en Frisdrank - daar is Hans Hillen een kleine jongen bij. En met griezelige behendigheid wentelen ze hun verantwoordelijkheid voortdurend af op de consument.

Ik woon tegenwoordig niet ver van de havens waar dit jaar de grote zeilbotenmanifestatie Sail werd gehouden. Mijn nieuwe buurt werd toen door Nederland Schoon afgebiesd met ijzeren afvaltonnen – u kent ze wel, ze staan ook bij tankstations. Toen de tall ships vertrokken waren, liet Nederland Schoon de tonnen weer ophalen. Daarbij vergaten ze er eentje. Eén ton leunde volgepakt tegen een heg, werd door kinderen omgetrokken, braakte zijn inhoud over een gazon en rolde ten slotte het talud af. Het was een wonderlijk gezicht. Een ton van Nederland Schoon die zèlf zwerfafval geworden was. Ik heb verscheidene keren overwogen om die smerige ton in mijn auto te laden om hem ergens – waar dan ook – in te leveren, maar ik heb het niet gedaan. Er zat geen statiegeld op.