In Middeleeuwen kon je als varken of bijenvolk de doodstraf krijgen

Het was een uiterst serieuze zaak in de Middeleeuwen: dierprocessen. Rechtszaken waarbij dieren verantwoordelijk werden gehouden voor hun daden. Of het nou ging om de beet van een hond of een oogst die opgegeten was door slakken, ieder dier kon voor het gerecht gedaagd worden. Sven Gins, PhD onderzoeker aan de Rijksuniversiteit van Groningen, doet onderzoek naar deze Middeleeuwse dierprocessen en heeft er al zo'n tweehonderd weten op de sporen.

In de Middeleeuwen waren er twee soorten rechtbanken: de kerkelijke rechtbank en de seculiere rechtbank. Bij de seculiere kwamen zaken voor waarbij een individueel dier een mens gekwetst had of gedood. Die dieren waren dan meestal eigendom van mensen. Bij de kerkelijke rechtbanken werden er processen gevoerd tegen groepen dieren, bijvoorbeeld bij het veroorzaken van plagen of ongedierte zoals slakken. Mensen waren dan wanhopig, hadden er alles aan gedaan om de dieren uit te schakelen, maar niets mocht helpen. Dan gingen ze naar de kerk, die moest hen toch kunnen helpen, dachten ze. Maar als de kerk vond dat de de mensen zondig zondig waren geweest, dan waren die dieren gewoon de straf van God, en konden die dieren er dus niks aan doen.

De dieren die voor de rechter gedaagd werden, hadden bij de kerkelijke zaken ook een advocaat. Gins: "Het ging de advocaten niet om dierenwelzijn of recht van het dier. Het ging ze om zelf in de schijnwerpers te staan! Maar die processen waren wel degelijk heel serieus. De mensen in de Middeleeuwen dachten heus niet dat dieren iets begrepen van rechtspraak. Maar men geloofde in een strakke wereldorde, waarin de mens boven het dier stond. En als die orde werd aangetast, dan moest de hiërarchie hersteld worden."

Dus hadden slakken te veel geknabbeld aan gewassen, werden ze verbannen. Een zeug werd veroordeeld tot omgekeerde ophanging tot de dood erop volgt, omdat zij een kind zou hebben vermoord. En ook een bijenvolk werd veroordeeld tot verstikking omdat iemand was overleden als gevolg van bijensteken. "Het klinkt als iets uit de geschiedenis, maar vragen over de verantwoordelijkheid van dieren blijven ook nu terugkomen", zegt Gins. "Recentelijk ontstond er nog een felle internationale discussie over de mogelijke terdoodveroordeling van een beer die een Italiaanse jogger doodde. Dus zo vreemd is het niet die dierprocessen."